BƯỚM GIÁP NGỌC CHÓT RÂU ĐEN
BƯỚM GIÁP NGỌC CHÓT RÂU ĐEN
Lexias dirtea (Fabricius,
1793)
Papilio dirtea Fabricius,
1793
Họ: Bướm giáp Nymphalidae
Bộ: Cánh vẩy Lepidoptera
Đặc điểm nhận
dạng:
Giống Lexias trước kia được xếp vào giống
Euthalia.
Lexias dirtea là một trong những loài có kích thước lớn trong họ
Bướm giáp Nymphalidae.
Con đực và cái khác nhau, là loài dị hình. Con đực có mặt trên cánh đẹp một cách
khỏe khoắn và khiêm tốn: gần mép và mép ngoài cánh trước màu đen xanh lục; nửa
ngoài và mép ngoài cánh sau xanh dương với một hàng chấm gần mép và mép màu đen
ánh xanh lục nhạt. Phần còn lại về phía gốc cánh trước và sau có màu đen với các
chấm nhỏ cam đỏ, trắng rải thưa thớt dọc theo mép trên cánh. Con cái lớn hơn con
đực có màu nền đen với các dải chấm nhiều màu sắc rải đều theo nhiều hàng lối
trên cả 4 cánh, khi nhìn vào có cảm giác như các chuỗi hạt ngọc lung linh. Cả
con đực và cái thuộc loài này rất giống với một loài khác là Bướm Giáp ngọc lớn
chót râu cam đỏ đen Lexias pardalis. Hai loài này cũng phân bố chung ở
một số khu vực nên khó phân biệt bằng cách quan sát. Đặc điểm đáng tin cậy nhất
để phân biệt hai loài là chót râu phía ngoài của loài Lexias dirtea màu
sậm gần như đen, trong khi đó ở Lexias pardalis là màu cam đỏ. Nửa ngoài
cánh trước con cái L.dirtea có những đốm trắng to được bài trí gần với mép trên
của cánh. Ở con đực Lexias dirtea và con đực cũng như con cái của loài
Lexias pardalis không có các đốm trắng lớn như vậy ở cánh trước mà chỉ có
những chấm nhỏ đều nhau màu trắng ngà hoặc vàng sáng. Sải cánh: 80 -105mm.
Sinh học, sinh
thái:
Các loài trong
giống Lexias sp.phần lớn sống dưới tán rừng, hầu như không thấy bay ra các
trảng trống. Cả con đực lẫn con cái đều thích hút dịch của các loại trái cây
chín rữa. Chúng thuộc nhóm bướm cảnh giác, khó lại gần để quan sát. Con cái khi
phát hiện người ở gần thường bay vào mép rừng dưới gốc cây lớn. Nếu người quan
sát tiếp tục đi theo, nó không bay mất hẳn mà thường bay ra xa từng đoạn ngắn,
len lỏi giữa các gốc cây. Con đực khi thấy người cũng bay vào dưới tán cây rừng,
nhưng cũng có lúc nó bay ra xa dọc theo đường mòn. Chúng thích sống ở rừng
nguyên sinh nơi có những trảng trống trên độ cao tới 4000 fit. Một loài khác
cũng có thể gặp chung với Lexias dirtea ở miền Nam là Bướm Giáp đen lớn chấm trắng
Lexias albo-punctata. Con đực màu đen với hai chấm trắng rất rõ ở gần chót cánh.
Con cái kích thước rất lớn, trông tương tự như con cái của hai loài trên, nhưng
các vệt sáng màu ở cánh sau ngả sang xanh tím, cánh trước có các đốm màu trắng
chứ không hơi vàng như hai loài kia.
Sải cánh: 80 - 105mm.
Phân bố:
Mianma, Thái Lan, Lào, Việt Nam. Phân bố toàn Việt Nam.
Giá trị, tình
trạng và biện pháp bảo vệ:
Là loài phân bố rộng nhưng không dễ gặp. Chúng có thể dùng làm sinh vật chỉ thị
cho
rừng nguyên sinh còn tốt ở đó có nhiều lá, quả cây rụng trên nền đất ẩm ướt
dưới tán rừng là nơi sống và điều kiện thích hợp nhất với chúng
Mô tả loài:
Vũ văn Liên - Bảo tàng thiên nhiên Việt Nam.