CÀ ỔI LÁ ĐỎ

Castanopsis hystrix A. DC., 1863

Castanea hystrix Hook. f. & Thoms. ex Miq., 1863

Cyclobalanus hystrix (A. DC.) Oerst., 1866

Họ: Giẻ Fagaceae

Bộ: Giẻ Fagales

Đặc điểm nhận dạng:

Cây gỗ lớn, thường xanh, cao 25 - 30 m, đường kính tới 100 cm. Cành non có lông màu da bò. Lá hình trứng hay hình mũi mác, cỡ 7 - 15 x 2 - 4 cm, mặt dưới có vảy lấm chấm màu nâu đỏ và có lông màu nâu, chóp lá nhọn, gốc lá hình nêm; mép nguyên; gân bên 8 - 14 đôi, cong ở gần mép; cuống lá dài 5 - 10 mm, có lông. Cụm hoa đơn tính, dạng đuôi sóc, dài 7 - 10 cm. Hoa đực đơn độc ở trên trục. Trục mang trái dài 5 - 8 cm. Hoa cái thường đơn độc trong mỗi tổng bao. Đấu không cuống, xếp sít nhau, hình cầu, đường kính (kể cả gai) 3 - 4 cm, mặt ngoài phủ đầy gai phân nhánh dài 6 - 10 mm; đấu thường chứa 1 hạch, khi chín tách thành 4 mảnh. Hạch (hạt) không có lông, hình trứng rộng hay gần hình cầu, đường kính 1 - 1,5 cm, có sẹo lồi.

Sinh học, sinh thái:

Mùa hoa tháng 4 - 5, có quả tháng 11 - 12. Cây trung tính, mọc rải rác trong rừng nguyên sinh, trên đất màu vàng trên nền đá vôi, ở độ cao 300 - 1500 m.

Phân bố:

Trong nước: Sơn La, Nghệ An, Hà Tĩnh, Đắk Nông (Đắk Mil: Thuận An), Lâm Đồng, Khánh Hoà (Nha Trang).

Nước ngoài: Ấn Độ, Trung Quốc, Lào, Malaysia.

Giá trị:

Gỗ dùng trong xây dựng, làm nhà, đóng đồ, làm nông cụ. Hạt ăn được.

Tình trạng:

Loài có khu phân bố chia cắt; nơi cư trú ở các điểm thuộc tỉnh Sơn La, Nghệ An, Khánh Hoà bị xâm hại do rừng đã bị tàn phá nặng nề. Bản thân loài cũng bị khai thác nhiều.

Phân hạng: VU A1c,d.

Biện pháp bảo vệ:

Không chặt đốn những cây trưởng thành còn sót lại ở các điểm phân bố. Nên tìm nguồn giống đưa về trồng ở các Khu Bảo tồn Pù Mát (Nghệ An) và Vũ Quang (Hà Tĩnh).

Tài liệu dẫn: Sách đỏ Việt Nam 2007 - phần thực vật - trang 201.