KIÊU HÙNG

Alcimandra cathcartii (Hook.f. & Thoms.) Dandy, 1927

Michelia cathcartii Hook. f. & Thoms., 1855

Sampacca cathcartii (Hook. f. & Thoms.) Kuntze, 1891

Magnolia cathcartii (Hook. f. & Thoms.) Noot., 1985.

Họ: Ngọc lan Magnoliaceae

Bộ: Ngọc lan Magnoliales

Đặc điểm nhận dạng:

Cây gỗ nhỏ. Cành non có lông áp sát hoặc nhẵn. Lá hình trứng hay hình trứng - thuôn hoặc hình bầu dục, cỡ (5) 7 - 10 (12) x (2,5) 3 - 4 (5 - 6) cm, mặt trên nhẵn, nhưng ở gân chính có lông, chóp lá thành mũi dài 1 - 1,5 cm, gốc lá gần tròn hoặc hình nêm; gân bên (12 - 14 đôi) nói chung mờ nhung hơi nổi ở cả 2 mặt và ít phân biệt với gân chính; cuống lá dài 6 - 15 mm, không có lông. Hoa mọc đơn độc ở đỉnh cành, đôi khi gần đối diện với lá; cuống hoa dài 1 - 2 cm. Lá bắc của tổng bao nhẵn ở cả 2 mặt, nhưng ở mép có lông. Mảnh bao hoa 9, giống nhau, mỏng, không có lông, hình bầu dục hoặc thuôn - bầu dục, dài 3 - 5 cm, rộng 1,2 - 2 cm. Nhị nhiều (khoảng 45), dài cỡ 2,5 - 4 cm, có mào rộng dài 2 mm; chỉ nhị dài 6 - 9 mm; bao phấn nội hướng. Cán nhụy (gynophora) nhẵn, cao 5 - 7 mm. Lá noãn nhiều, bầu nhẵn. Noãn 2 - 3 trong mỗi lá noãn. Quả dài 6 - 8 cm, gồm nhiều phân quả rời nhau, nhẵn, vỏ hơi dai (dầy cỡ 0,5 mm), mở lưng. Hạt 1 - 4.

Sinh học, sinh thái:

Mọc rải rác trong rừng thưa, rừng nguyên sinh, ở độ cao 1.800 - 2.600 m. Ra hoa tháng 5 - 7, có quả tháng 8 - 10.

Phân bố:

Trong nước: Lào Cai (Sapa: Vườn quốc gia Hoàng Liên).

Nước ngoài: Ấn Độ, Trung Quốc (Vân Nam).

Giá trị:

Nguồn gen rất hiếm và độc đáo của họ Ngọc lan Magnoliaceae ở nước ta.

Tình trạng:

Loài có nơi cư trú rất hẹp; ở Việt Nam mới chỉ gặp ở dãy Phan Si Pan (Lào Cai) với số lượng cá thể rất ít. Nguy cơ bị đe doạ tuyệt chủng khó tránh khỏi nếu môi trường sống bị phá huỷ hoặc bản thân cây bị khai thác.

Phân hạng: CR B1+2b,e.

Biện pháp bảo vệ: Không chặt phá những cây trưởng thành còn sót lại ở điểm phân bố.

Tài liệu dẫn: Sách đỏ Việt Nam 2007 - phần thực vật - trang 268.