BỒ HÒN

Sapindus mukorossi Gaertn., 1788

Sapindus abruptus Lour., 1790

Sapindus acuminatus Royle, 1835

Sapindus polyphyllus Roxb., 814

Họ: Bồ hòn Sapindaceae

Bộ: Bồ hòn Sapindales

Đặc điểm nhận dạng:

Cây gỗ cao 10 - 15 m, vỏ nhẵn màu xám xanh hoặc xám bạc, hơi có bạnh. Cành non màu xám vàng, có lông. Lá rụng để lại sẹo hình tim ngược trên cành; lá kép lông chim một lần chẵn, cuống chung dài 20 - 24 cm có lông mềm, mang 10 - 18 lá nhỏ, mọc cách hoặc mọc đối, hình trứng ngọn giáo hoặc trái xoan nhọn giáo, thuôn dần về phía đầu, gốc lá hình nêm, lệch. Gân bên nhiều, nhỏ. Cuống lá nhỏ rất ngắn. Hoa lưỡng tính màu lục vàng họp thành cụm chùy ở đầu cành, dài chừng 15 - 30 cm, có lông tơ. Cánh đài 5, mặt ngoài có lông, mép có lông nhỏ. Cành tràng màu trắng lục, hình mác, mép có lông, đĩa tròn, nhị 8 chiếc thò ra ngoài. Bầu nhẵn, vòi ngắn. Quả mọng hình cầu, đường kính 2 cm, gốc mang dấu vết hai lá noãn thiu, màu vàng. Hạt hình cầu, màu cánh gián, cứng.

Sinh học, sinh thái:

Mọc trong các khu rừng thường xanh. Cây ưa sáng, sinh trưởng nhanh, ưa đất tốt, sâu, ẩm, trong các rừng rậm, ẩm, tái sinh hạt tốt. Hoa tháng 4 - 5. Quả tháng 10 - 11.

Phân bố:

Trong nước: Cây mọc ở Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Thái, Hà Bắc, Nam Hà, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Đồng Nai, thành phố Hồ Chí Minh. và được trồng để lấy quả giặt đồ.

Nước ngoài: Trung Quốc, Hải Nam, Ấn Độ, Nhật Bản, Kazan-retto, Hàn Quốc, Lào, Myanmar, Nansei-shoto, Nepal, Ogasawara-shoto, Đài Loan, Thái Lan.

Công dụng:

Gỗ có dác lõi phân biệt, dác màu trắng vàng, lõi màu xám vàng. Gỗ nặng nhưng ít bền, dùng đóng đồ đạc thông thường, xẻ ván. Vỏ quả có tác dụng như xà phòng.

Tài liệu dẫn: Cây gỗ kinh tế - Trần Hợp, Nguyễn Bội Quỳnh - trang 688.