BA GẠC VIỆT NAM

Rauvolfia vietnamensis Ly, 1980

Rauvolfia indosinensis Pichon in Bull., 1947

Rauvolfia littoralis Pierre ex Pit., 1933

Rauvolfia membranifolia Kerr in Bull, 1937

Họ: Trúc đào Apocynaceae

Bộ: Long đởm Gentianales

Đặc điểm nhận dạng:

Cây bụi, cao 0,5 - 1 m, nhẵn, rất ít hoặc không có bì khổng. Lá mọc vòng 3, nhẵn cả 2 mặt, dài 5 - 9(12) cm, rộng 1,5 - 2,5(3,5) cm, dạng thuôn, đầu và đáy lá nhọn; gân bên 10 - 15(16) đôi, chếch so với trục gân chính, mảnh, nổi rõ ở mặt dưới, mặt trên mờ; cuống lá dài 4 - 7 mm, ở nách cuống lá có nhiều tuyến nâu. Cụm hoa ở nách hay gần đầu cành, kiểu xim nhiều ngả, dạng tán giả. Trục chính cụm hoa rất ngắn (1,2 - 2,5 mm). Lá bắc dài 0,5 - 0,7 mm, dạng tam giác dài nhọn đầu. Cuống hoa dài 1 - 1,5 mm, mảnh khảnh, nhẵn. Lá đài dài 1 - 1,5 mm, rộng 0,9 - 1 mm, dạng tam giác, nhẵn cả 2 mặt. Nhị đính ở họng tràng, chỉ nhị dài 0,2 mm, đính lưng, mặt trước có lông. Bao phấn dài 0,5 - 0,7 mm, dạng hình mác tù, lưng nhẵn. Đĩa hình đầu cao 0,2 - 0,3 mm, nhẵn. Bầu cao 0,5 - 0,6 mm, nhẵn gồm 2 lá noãn rõ; chỉ nhụy dài 1 - 1,2 mm, nhẵn, đầu nhụy dài 0,3 mm, nhẵn, rất ít có lông thưa, tận cùng không chia thành 2 thuỳ rõ. Quả gồm 2 hạch dính nhau, mỗi hạch dài 7 - 8 mm, rộng 4 - 5,5 mm, dạng hình trứng ngược, vỏ quả nhẵn, mỗi hạch không có cuống riêng, đài tồn tại lúc non.

Sinh học, sinh thái:

Ra hoa tháng 4 - 5, quả tháng 5 - 7.

Phân bố:

Trong nước: Mới thấy ở Khánh Hòa, Bình Định.

Nước ngoài: Chưa có dẫn liệu.

Giá trị:

Nguồn gen qúy, hiếm ở Việt Nam. Rễ có chứa một số alcaloid hàm lượng khá cao được dùng làm thuốc hạ huyết áp cổ điển.

Tình trạng:

Nơi mọc tự nhiên bị khai phá để trồng trọt, thu hẹp nơi cư trú và khu phân bố.

Phân hạng: EN B1+2b,c.

Biện pháp bảo vệ:

Ngăn chặn nạn phá rừng, khoanh vùng bảo vệ loài này và di thực một số cây về trồng tại các vườn thuốc để giữ nguồn gen.

Tài liệu dẫn: Sách đỏ Việt Nam 2007 - phần thực vật - trang 72.