QUẦN ĐẦU HOA SỚM

Polyalthia praeflorens Ban, [1994] 2000

Họ: Na Annonaceae

Bộ: Na Annonales

Đặc điểm nhận dạng:

Cây gỗ cao 13 - 30 m, đường kính 35 - 60  cm, rụng lá vào mùa khô (tháng 11 - 12). Cành non có lông tơ màu vàng. Lá (mọc sau khi hoa nở) mỏng, hình thuôn hoặc hình trứng thuôn, cỡ (4)5 - 8 (9) x (1,5) 2 - 3 (3,5) cm, mặt dưới có lông ngắn, mềm, màu vàng, chóp lá tù hoặc gần tròn, gốc lá tròn và hơi lệch; gân bên 6 - 7 đôi, hơi rõ; cuống lá dài 3 - 4 mm, có lông. Hoa mọc trên cành già; cuống hoa dài 1 - 2 cm (khi thành quả dài 2 - 3 cm). Lá đài hình tam giác. Cánh hoa hình mác, khi già màu vàng nhạt, gần đều nhau, cỡ 3 - 5 x 0,7 - 1 cm. Nhị nhiều, mào trung đới hình đĩa. Lá noãn nhiều, dài hơn nhị; bầu hơi có lông. Noãn 1, đính gốc. Phân quả hình trứng, cỡ 6 x 5 mm, không có lông, chứa 1 hạt; cuống phân quả mảnh, dài 1 - 1,2 cm.

Sinh học, sinh thái:

Mọc rất rải rác trong rừng nguyên sinh ở độ cao dưới 300 m. Cây ưa sáng, ưa đất tốt, tái sinh hạt chủ yếu. Ra hoa tháng 1 - 2, có quả tháng 3 - 4.

Phân bố:

Trong nước: Ninh Bình (Cúc Phương), Gia Lai (Chư Pah).

Nước ngoài: Chưa có dẫn liệu.

Giá trị:

Loài đặc hữu của Việt Nam. Nguồn gen độc đáo: cây rụng lá hoàn toàn vào mùa đông (mùa khô), sang xuân cây có hoa trước khi có lá (đại diện duy nhất thuộc họ Annonaceae ở Việt Nam có đặc điểm này). Cây cho gỗ dùng trong xây dựng, đóng đồ gia dụng, làm bàn, ghế.

Tình trạng:

Loài có khu phân bố chia cắt, mới chỉ gặp ở Cúc Phương và Chư Pah; riêng một cây duy nhất tìm thấy ở Cúc Phương (năm 1968) nay đã bị bão làm gãy và chết. Nguy cơ bị đe doạ của loài này là rất lớn nếu những cây ở vùng Chư Pah cũng bị khai thác lấy gỗ.

Phân hạng: EN B1+2d+3c.

Biện pháp bảo vệ:

Không chặt đốn những cây còn sót lại ở Chư Pah. Điều tra tìm lại ở Cúc Phương.

Tài liệu dẫn: Sách đỏ Việt Nam 2007 - phần thực vật - trang 57.