XIRÔ NAM

Carissa spinarum L., 1771

Antura edulis Forssk., 1775

Cabucala brachyantha Pichon, 1949

Strychnos pungens Gagnep., 1950

Damnacanthus esquirolii H.Lév., 1912

Azima pubescens Suess., 1898

Họ: Trúc đào Apocynaceae

Bộ: Long đởm Gentianales

Đặc điểm nhận dạng:

Cây bụi cao 4 - 5 m, cành già nhẵn, cành non có lông ngắn ở gốc lá kèm và chỗ phân cành có 2 gai nhọn. Lá mọc đối, dài 2,8 - 4 cm, rộng 2 - 2,4 cm, nhẵn cả 2 mặt; gốc lá hình trứng tù; chóp lá hơi nhọn, ít khi tù; gân bên 4 - 5 đôi chếch ra sát mép, lõm rõ ở mặt trên, dưới mờ; cuống lá rất ngắn, dài 1 - 1,5 mm, gần nhẵn. Cụm hoa mọc ở đầu cành, dạng tán giả, kiểu xim hai ngả, cuống cụm hoa rất ngắn hoặc hầu như không có. Lá bắc dài 1 - 1,2 mm, rộng 0,2 mm, có lông rõ ở mặt ngoài, trong nhẵn, góc đài không có tuyến. ống tràng dài 6 - 8 mm, phình to ở gần họng, ngoài nhẵn, mặt trong có lông rõ từ họng trở xuống, đáy nhẵn. Cánh tràng dài 5 - 6 mm, phủ nhau phải, dạng hình mũi mác nhọn đầu, ngoài nhẵn, trong có lông thưa. Chỉ nhị đính ở đáy phần phình to của ống tràng, dài 0,5 - 1 mm, mặt sau nhẵn, mặt trước có lông thưa. Bao phấn dài 1,5 - 1,8 mm, nhọn đầu; hai ô phấn dính nhau, mở giữa. Không có đĩa. Bầu cao 1 - 1,5 mm, gồm 2 lá noãn. Vòi nhụy dài 4 - 5 mm, nhẵn; đầu nhụy hình dùi, dài 1 mm, phía dưới có lông dính rất ngắn.

Sinh học, sinh thái:

Cây ưa sáng; thường mọc ở trảng cây bụi ven rừng. Ra hoa tháng 1 - 5, quả tháng 3 - 10.

Phân bố:

Trong nước: Ninh Thuận.

Nước ngoài: Ấn Độ, Srilanka, Nam Trung Quốc, Myanmar, Thái Lan, Campuchia.

Giá trị:

Cây làm thuốc.

Tình trạng:

Rừng và trảng cây bụi tự nhiên bị phá làm thu hẹp nơi cư trú và khu phân bố.

Phân hạng: EN B1+2b,c.

Biện pháp bảo vệ:

Ngăn chặn nạn phá rừng, thu thập về trồng tại các vườn thuốc và vườn thực vật.

Tài liệu dẫn: Sách đỏ Việt Nam 2007 - phần thực vật - trang 59