VÊN VÊN
VÊN VÊN
Anisoptera costata
Korth., 1841
Anisoptera
cochinchinensis
Pierre, 1886
Anisoptera
marginatoides
F.Heim, 1902
Anisoptera
mindanensis
Foxw., 1918
Anisoptera
oblonga
Dyer, 1874
Họ: Dầu Dipterocarpaceae
Bộ:
Bông Malvaceae
Đặc điểm nhận
dạng:
Cây gỗ lớn thường xanh, cao 30 - 40 m, đường kính 50 - 80 cm hay hơn.
Vỏ xám nâu, khi non nhẵn, khi già nứt sâu. Cành non phủ lông hình sao màu vàng
dày đặc. Lá đơn, nguyên, hình trái xoan thuôn, dài 10 - 17 cm, rộng 5 - 8 cm,
đỉnh có mũi nhọn ngắn, gốc tù hay hơi hình tim, mặt trên nhẵn, mặt dưới có lông
hình sao, sớm rụng; gân bên 12 - 17 đôi (lá nhỏ) hoặc 20 - 24 đôi (lá lớn).
Lá kèm
nhỏ, hình ngọn giáo, có lông. Cụm hoa chùm, dài 10 - 15 cm, mọc ở nách lá
hay đỉnh cành, có lông hình sao, Lá đài có lông, các lá đài phía ngoài hơi dài
hơn lá đài phía trong.
Cánh
hoa hình ngọn giáo tù, màu trắng. Nhị 30 - 35. Bầu chìm trong đế hoa,
2 ô, mỗi ô 2 noãn; vòi dài, thuôn, có lông, đỉnh có 3 răng nhỏ. Quả gần hình cầu,
màu nâu, đường kính khoảng 1cm, có vòi tồn tại ở đỉnh;
2 cánh lớn dài 12 cm, rộng 2 cm, 3 cánh kia chỉ dài 2,5 cm.
Sinh học, sinh
thái.
Mùa hoa tháng 12
- 3 (năm sau), có quả tháng 4 - 5. Cây mọc trong các rừng kín, ẩm, thường xanh
hay hơi khô. Cũng gặp trong các rừng nửa rụng lá, tiếp giáp rừng thường xanh với
Bằng lăng ưu thế. Cùng mọc Sao đen, Dầu rái, Sến mủ, Gội nếp..., ít khi gặp Vên
vên mọc thành các khu rừng gần thuần loại.
Phân bố:
Trong nước: Đà
Nẵng, Kontum, Gia Lai, Đắklak, Lâm Đồng, Ninh Thuận, Bình Thuận, Bình Phước,
Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu, Tp. Hồ Chí Minh, Kiên Giang.
Nước ngoài:
Borneo, Campuchia, Jawa, Lào, Malaya, Myanmar, Philippines, Sumatera, Thái Lan.
Giá trị:
Loại cây cho gỗ
đóng tàu thuyền tốt nhất của Việt nam. Gỗ Vên vên xếp vào nhóm hồng sắc, tỷ
trọng 0,6 - 0,7; cũng dùng đóng đồ đạc, ván sàn hoặc chế biến gỗ dán, gỗ lạng.
Tình trạng.
Do gỗ quý nên đã
bị khai thác mạnh, thêm nữa môi trường sống
cũng bị thu hẹp nhiều do các
rừng nguyên sinh và rừng giầu bị phá huỷ nghiêm trọng. Vên vên đã bị
tuyệt diệt ở một số tỉnh và huyện thuộc vùng Đông Nam Bộ.
Phân hạng:
EN A1a,b,c+2b,c.
Biện pháp bảo vệ:
Vên vên được
khoanh bảo vệ ở
Vườn quốc gia Chư Mom Ray, Cát Tiên và được phát triển gieo trồng ở
nhiều tỉnh thuộc vùng Đông nam Bộ.
Tài liệu dẫn:
Sách
đỏ Việt Nam 2007 - phần thực vật - trang 167.
