LAI

Aleurites moluccana (Linnaeus) Willdenow, 1805

Jatropha moluccana Linnaeus, 1753

Họ: Thầu dầu Euphorbiaceae

Bộ: Thầu dầu Euphorbiales

Đặc điểm nhận dạng:

Cây gỗ cao 20 - 30 m, đường kính 30 - 40 cm. Thân tròn, thẳng, vỏ nhẵn, màu trắng xám xanh, thịt vỏ màu hồng. Cành non có cạnh, xếp vòng, có lông màu hung vàng. Lá đơn, mọc cách, tập trung ở đầu cành, dài 10 - 20 cm, rộng 5 - 17 cm, phiến lá hình trừng đến hình mác rộng hoặc gần tròn, nguyên, ít khi xẻ 3 - 5 thùy nông, đầu lá nhọn gốc lá hình nêm rộng hoặc hình tim, mép lá thường khía răng thô. Cuống lá dài 6 - 12 cm, đỉnh có 2 tuyến tròn dẹt, màu hồng. Hoa đơn tính cùng gốc hoặc khác gốc. Hoa nhỏ màu trắng tập trung thành chùy ở đầu cành. Nhánh và cuống hoa đều phủ lông mềm. Hoa đực có cuống mảnh, ống đài có 2 - 3 răng không đều, đầu tù, mặt ngoài phủ lông hình sao, cánh tràng 5 hình dải thuôn, với một túm lông ở gốc, nhị 15 - 20 chiếc. Hoa cái có cuống mập, cái đài và cánh tràng giống ở hoa đực, bầu hình cầu hơi dẹt ở bên, có lông, 2 ô, mỗi ô chứ 2 noãn, 2 vòi nhụy; quả hạch màu lục, hình trứng hoặc hình cầu, đường kính 5cm, có lông màu hung. Quả có 2 ô, mỗi ô chứa một hạt. Hạt hình trứng, vỏ hạt màu đen, nhăn nheo, rắn.

Sinh học, sinh thái:

Cây thuộc loài cây ưa sáng, sinh trưởng nhanh, ưa đất tốt, tầng đất sâu trên các nương rẫy cũ hoặc đất xung tích đá vôi. Khả năng tái sinh hạt dễ ràng. Hoa tháng 2 - 3. Quả tháng 1 - 2 năm sau.

Phân bố:

Trong nước: Cây được trồng hoặc mọc tư nhiên ở nhiều tỉnh Bắc bộ và trung bộ như Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Thái, Hà Bắc, Nghệ An.

Nước ngoài: Cây nguyên sản ở Malaysia, Trung Quốc, Thái Lan, Ấn Độ.

Công dụng:

Gỗ màu trắng, thớ mềm, mịn, dễ bị mối mọt, nên chỉ có thể đóng đồ đạc thông thường. Hạt chưa dầu lỏng không nùi, chóng khô dùng đẻ pha sơn, làm xá phòng và thắp đèn.

Tài liệu dẫn: Cây gỗ kinh tế - Trần Hợp, Nguyễn Bội Quỳnh - trang 200.