BÚN

Crateva roxburghii R. Br. 1826

Crateva religiosa var. roxburghii (R. Br.) Hook. f.& Thoms. 1872

Crateva odora Buch.-Ham., 1827

Crateva roxburghii R.Br., 1826

Họ: Màn màn Capparidaceae

Bộ: Màn màn Capparales

Đặc điểm nhận dạng:

Cây gỗ cao trung bình 18 - 20m, thân nhẵn, phân cành sớm. Vỏ màu xám trắng. Cành có nhiều bì khổng; lá kép chân vịt gồm lá nhỏ, hình trứng hoặc mũi mác dạng trứng, dài 7 - 13cm, rộng 3 - 5cm, đầu nhọn hoặc rất nhọn, mặt dưói lá màu xanh lục bạc. Hoa mọc thành ngù ở đầu cành. Hoa to lưỡng tính, lúc đầu màu trắng vàng lục sau chuyển sanh màu tím nhạt. Cánh đài 4, cánh tràng 4 hình trứng hoặc hình tròn chữ nhật. Nhị 18. Quả mọng, gần hình cầu, đường kính 2,5 - 4cm, ngoài có một lớp phấn trắng, trong có nhiều hạt hình thận. Hạt không có nội nhũ.

Sinh học, sinh thái:

Cây rụng lá vào mùa đông, đâm chồi vào đầu xuân trước khi ra hoa, ưa đất cát, đất sung tích chịu được nước ngập tạm thời và thường mọc ở dựa các bờ nước ven sông, suối nơi có nhiều đất thịt. Khả năng tái sinh chồi khỏe, tái sinh hạt tốt. Mùa hoa tháng 2 - 3. Mùa quả chín tháng 10 - 11.

Phân bố:

Trong nước: Cây phân bố nhiều ở các tỉnh miền Bắc như: Quảng Bình, Hà Tĩnh, Nghệ An, Tuyên Quang, Vĩnh Phú, Lạng Sơn, Quảng Ninh. Thường gặp ở các ven sông suối.

Nước ngoài: Campuchia, Ấn Độ, Lào, Myanmar, Sri Lanka.

Công dụng:

Gỗ màu trắng vàng hay nâu nhạt, thớ mịm, hơi cứng, chóng khô, dễ mục mọt, thường dùng làm bánh xe, nhạc cụ, đồ chạm trổ, đồ mỹ nghệ.. Quả ăn được, vỏ quả làm thuốc nhuộm. Lá có thể làm thuốc chữa bệnh dạ dày và muối dưa ăn ngon....

Tài liệu dẫn: Cây gỗ kinh tế - Trần Hợp, Nguyễn Bội Quỳnh - trang 92.