|
PHÁT HIỆN LOÀI THỰC VẬT MỚI ARISAEMA CLAVIFORME Ở KHU BTTN HÒN BÀ
Theo www.itb.ac.vn
Trong khuôn khổ Dự án hợp tác giữa Vườn Bách thảo Prague, Cộng hòa Séc, Khu bảo tồn Hòn Bà và Viện Sinh học nhiệt đới, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, một số chuyến khảo sát thực địa đã được thực hiện tại Khu bảo tồn thiên nhiên Hòn Bà, Khánh Hòa nhằm nghiên cứu sự đa dạng sinh học của khu vực này. Trong các cuộc khảo sát có hai loài Arisaema/nam tinh đã được quan sát thấy ở gần đỉnh Núi Hòn Bà
Chi Arisaema/Nam tinh (Martius) thuộc họ Araceae/Môn Ráy bao gồm khoảng 170 loài phân bố từ Đông Bắc Châu Phi thông qua Châu Á đến Bắc Mỹ. Sự đa dạng cao nhất của các loài này được tìm thấy ở châu Á, cho đến nay đã được ghi nhận và mô tả 18 loài tại Việt Nam (Nguyễn Văn Du, 2007) |
Trong đó, một loài Arisaema chưa xác định đã gây được sự chú ý trong giới khoa học và sau khi so sánh với các loài có liên quan, đã được công nhận là loài mới cho khoa học. Đó là loài Arisaema claviforme P. Bruggeman et al, thuộc họ Araceae, section Anomala - kết quả đã công bố trên Tạp chí Nordic Journal of Botany 000: 001–005, 2013.
| |
 |
|
| |
Arisaema siamicum và Arisaema claviforme trong tự nhiên - Ảnh nguồn ITB/PBG 2011 |
|
Sinh thái cây: loài thường xanh cao từ 40-50 cm, thân rễ ngầm dài 5cm, đường kính 1.5-2.0 cm, bên ngoài màu trắng, bên trong màu tím. Rễ nhiều, màu trắng, phân nhánh. 1-2 lá. Cuống lá dài từ 11-30 cm, 10mm chiều rộng ở gần gốc, 2-3 mm chiều rộng ở phần đỉnh, màu xanh lá nhạt đến vành xanh với những mảng nâu sẫm và nhiều đốm màu đỏ và hồng. Lá xẻ thùy 3, với lá chét trung tâm hình ellip (hình trứng), chiều dài 10-20 cm, chiều rộng 4-8 cm. Lá chét bên hình ellip, chiều dài xấp xỉ với lá chét trung tâm 10-19cm, chiều rộng 4-6 cm. Hoa đơn tính (hoa đực và cái riêng biệt).
| |
 |
|
| |
Loài mới Arisaema claviforme
(A) Cụm hoa cái, (B) Cụm hoa đực, (C) Mo cái với phần hữu thụ, (D) Mo cái đực với phần hữu thụ, (E) Rễ, (F) cắt ngang rễ. (A) – (B) Thước tỷ lệ 1 cm, (C) – (D) Thước tỷ lệ 5 mm. Hình chụp bởi J. Ponert, cây trồng từ mẫu ban đầu HB-58 tại Prague Botanical Garden |
|
| |
 |
|
| |
Minh họa loài mới Arisaema claviforme
(A) Dạng hoa trưởng thành, (B) Cụm hoa, (C) Rễ, (D) Mo đực, (E) Mo cái, (F) cụm bầu. Hình vẽ bởi J. Ponert, (A), (C) dựa trên mẫu holotype, (B), (D) – (F) sau khi tách ra từ mẫu paratypes từ vườn thực nghiệm Prague (SN, J. Ponert, bảo tồn chuyển vị tại Prague Botanical Garden, cây trồng từ mẫu ban đầu HB-58). |
|
Ngoài một số đặc điểm tương đồng với các loài khác trong cùng section (như loài A. garettii Gagnep ghi nhận cho bắc Thái Lan và Lào, A. bannaense H. Li ghi nhận tại Trung Quốc và Myanmar, loài A. inkiangense H. Li cũng ghi nhận tại Trung Quốc), điểm khác cơ bản của loài này là trên bông mo (spadix) đơn tính trưởng thành có dạng hình chùy (claviform).
| |
 |
|
| |
Arisaema siamicum Gagnepain
(A) trong tự nhiên, (B) cụm hoa, (C) mo đực, (D) mo cái với phần hữu thụ, (E) phần phụ mo đực. (B) thước tỉ lệ 1 cm, (D) – (E) thước tỉ lệ 1 mm. ảnh của J. Ponert, (B) – (E) mẫu trồng tại vườn thực nghiệm Prague từ gốc mẫu thu đầu tiên HB-114 |
|
Như vậy việc phát hiện và ghi nhận 2 loài A.cf. siamicum và A. claviforme trên núi Hòn Bà sẽ nâng số lượng loài thuộc chi Arisaema của hệ thực vật Việt Nam lên đến con số 20.
|
