YẾN PHI

Iphigenia indica (L.) Kunth, 1843.

Melanthium indicum L. 1771.

Họ: Yến phi Colchicaceae

Bộ: Hành Liliales

Đặc điểm nhận dạng:

Cỏ nhiều năm, thân hành nhỏ, đường kính 0,7 - 1,5 cm, có vỏ màu nâu bao ngoài; thân trên mặt đất đơn độc, cao 15 - 25 cm. Lá mọc trên thân; phiến lá hình dải, hình mũi giáo, cỡ 6 - 10 x 0,3 - 1,2 cm, gốc lá dạng bẹ ôm lấy thân. Cụm hoa ngù, mọc ở đỉnh trục hoa, có 2 - 10 hoa. Hoa đều, lưỡng tính. Bao hoa 6 mảnh, màu tím nâu, rời nhau, xếp 2 vòng. Nhị 6, rời nhau, chỉ nhị đính ở gốc mảnh bao hoa, có lông tuyến, bao phấn hình thận, dài 1mm. Bầu thượng, hình thuôn, có múi, 3 ô, mỗi ô nhiều no•n. Quả nang, hình trứng ngược, dài 1 cm, mở theo kiểu cắt vách. Hạt to, có cánh.

Sinh học và sinh thái:

Mùa ra hoa tháng 11 - 12, mùa quả tháng 2 - 3 (năm sau). Mọc tự nhiên dưới rừng Thông, b•i cỏ sườn núi, dưới rừng thưa, thảo nguyên.

Phân bố:

Trong nước: Gia Lai (An Khê), Bình Thuận (Cà Đú).

Thế giới: Ấn Độ, Trung Quốc, Mianma, Philippin, Indônêxia, Ôxtrâylia.

Giá trị:

Thân hành có chứa conchixin được dùng làm thuốc và trong nghiên cứu tế bào.

Tình trạng:

Là loài hiếm, đồng thời nạn phá rừng ở miền núi làm cho nơi cư trú bị xâm hại.

Phân hạng: EN B1 + 2b, c.

Biện pháp bảo vệ:

Loài đang được ghi trong Sách Đỏ Việt Nam (1996) với cấp đánh giá "hiếm" (Bậc R). Đề nghị đưa vào trồng để bảo vệ nguồn gen.

Tài liệu dẫn: Sách đỏ Việt Nam năm 2007 - phần thực vật – trang 383.