CẦN THĂNG
CẦN
THĂNG
Limonia lucida
L., 1786
Murraya lucida
(G.Forst.) Mabb., 2017
Camunium heptaphylla (Span.) Kuntze, 1891
Limonia flavicans
Wall. ex Hook.f., 1875
Murraya ovatifoliolata
(Engl.) Domin, 1927
Họ:
Cam Rutaceae
Bộ:
Cam Rutales
Đặc điểm nhận
dạng:
Cây gỗ nhỏ, cao
tới 12 m, thường có gai chắc, dài 1 cm. Lá kép lông chim lẻ, có 2 - 3 đôi lá
chét mọc đối, gần như không cuống, nhẵn, dạng màng hay hơi dài, có điểm tuyến
thơm; lá chét cuối hình trứng ngược, dài tới 4 cm; cuống lá có cánh. Hoa trắng
kem, xanh lục hay hơi hồng tía, thành chùm đơn ở kẽ lá, ngắn hơn lá. Quả dạng
quả mọng, gần hình cầu, đường kính 7 - 8 cm có vỏ dày, màu trắng hay hơi xám,
bao bởi vỏ quả ngoài màu xanh, hoá gỗ, có thịt màu hồng xám; hạt nhiều, thuôn
dẹp, dài 5 - 6mm, có lông.
Sinh học, sinh
thái:
Cây mọc khỏe chịu
được khí hậu nóng, khô và trải nắng. Cây trồng chủ yếu bằng hạt để uốn làm cây
thế nhỏ trồng ở chậu, hay chiết cành để chóng ra hoa. Hiện nay, cần thăng là cây
trồng chủ yếu để làm cây uốn thế. Hoa tháng 2 - 3, quả tháng 10 - 11.
Phân bố:
Trong nước: Hầu
khắp các tỉnh phía Nam Việt Nam, từ Bình Thuận đến Cà Mau.
Nước ngoài: Ấn Độ,
Thái Lan, Campuchia, New Caledonia, New Guinea, New South Wales, Philippines,
Queensland, Society, Solomon, Vanuatu.
Công dụng:
Quả chín ăn được
và được sử dụng nhiều ở Ấn Độ, ở Campuchia. Khi nấu chín, có mùi thơm của dâu
tây nhưng vì có vị chát nên khi ăn thường phải cho thêm đường. Dịch của thịt quả
có tác dụng kích thích sự ngon miệng, giúp tiêu hoá tốt; cũng dùng chống tiết
nước bọt và giúp trị mụn nhọt ở miệng. Người ta cho rằng nó có tính chất làm
chắc lợi răng. Vỏ thân (và cả thịt quả) dùng riêng hay phối hợp với vỏ cây Lộc
vừng (chiếc) giã ra đắp ngoài da làm thuốc trị các vết cắn, vết đốt của côn
trùng và bò sát độc; còn dùng trong trường hợp rối loạn gan do thiểu năng mật,
buồn nôn. Gai (và cả vỏ nghiền ra hãm uống được dùng làm thuốc cầm máu trong
chứng băng huyết. Lá có mùi của Hồi, vị thơm, dùng nấu nước uống làm lợi tiêu
hoá và gây trung tiện. Trong dân gian, người ta còn dùng lá tươi giã đắp làm mát
mắt trị đau mắt đỏ. Thân cây khi chích sẽ cho một chất nhựa hơi trong màu vàng
hay nâu; ở Ấn Độ, người ta dùng nó thay gôm arabic và là một mặt hàng xuất khẩu
có giá trị.
Tài liệu dẫn:
Cây cảnh, hoa Việt Nam - Trần Hợp - trang 365.