LỰU

Punica granatum Linn., 1753

Granatum punicum St. - Lag., 1880

Punica florida Salisb., 1796

Punica spinosa Lam., 1779

Họ: Lựu Punicaceae

Bộ: Cam Rutales

Đặc điểm nhận dạng:

Cây gỗ nhỏ, phân cành nhánh từ gốc thành bụi dày, cành non dài dài, vươn cao, tiết diện vuông, màu trắng hay đỏ, lá mọc đối, dạng thuôn tù, nguyên, nhẵn, bóng, màu xanh pha tía, cuống đỏ. Hoa to màu đỏ, đều, lưỡng tính; cuống hoa không có hoặc rất ngắn, dài 0,1 - 0,4 cm, tiết diện vuông, màu xanh loang đỏ; trên cuống của hoa riêng lẻ có những vẩy màu xanh mọc đối, ở cụm hoa xim, hoa có lá bắc và 2 lá bắc, nhỏ, hình vảy tam giác, dài 0,5 - 1 mm, màu xanh. Đế hoa lõm hình chuông, dài 2,5 - 3 cm, rộng 1,5 - 2 cm, màu đỏ. Bao hoa đính trên miệng đế hoa, 6 - 8 lá đài, hình tam giác nhọn rời, đều, màu đỏ, dày và cứng cao 1 - 1,2 cm, rộng 0,8 - 1 cm, tồn tại trên quả, tiền khai van; 6 - 8 cánh hoa màu đỏ, mỏng, rời, móng ngắn phiến rộng gần tròn hơi khum, nhăn, nhàu nát trong nụ dài 1,5 - 2 cm, rộng 1 - 1,2 cm, tiền khai van. Bộ nhị nhiều, nhị rời, gần đều, xếp thành nhiều vòng ở mặt trong đế hoa. Chỉ nhị màu đỏ dạng sợi mảnh dài 0,6 - 0,8 cm, cong trong nụ dựng đứng lên khi hoa nở; bao phấn màu vàng thuôn dài 0,1 - 0,15 cm, 2 ô, nứt dọc, hướng trong, đính giữa. Hạt phấn hình bầu dục có rãnh dọc, rời, màu vàng, dài 27,5 cm, rộng 16,25 µm.

Bộ nhụy 8 - 10 lá noãn, bầu dưới, dính liền với đế hoa, xếp thành 2 tầng, tầng dưới 2 - 3 ô đính noãn trung trụ, tầng trên 6 - 7 đính noãn bên, ô mỗi ô nhiều noãn. Quả mọng to có vỏ cứng, mang đài còn lại, quả hình cầu đường kính 8 - 10 cm, màu xanh loang đỏ, nhiều hạt. Hạt hình khối đa giác đường kính từ 0,5 - 0,7 cm, màu trắng hơi hồng hoặc màu hồng, vỏ ngoài của hạt mọng nước, có thể ăn được.

Sinh học, sinh thái:

Cây được trồng làm cảnh rất ưa đất tốt, ưa sáng và ít chịu bóng. Tái sinh hạt và tài sinh chồi đều rất mạnh. Cây cho hoa quanh năm.

Phân bố:

Cây có nguồn gốc từ Trung Quốc, Ba Tư, Afganistan đến Ấn Độ. Ở Việt Nam cây được trồng rộng rãi cho cả hoa, quả ăn được.

Công dụng:

Cây trồng bằng hạt hay chiết cành. Cây làm cảnh đẹp vì có quả tồn tại lâu trên cành, từ màu xanh chuyển sang đỏ nâu, buông thõng xuống. Hoa nở rộ vào mùa hạ còn có quả quanh năm, rất thích hợp trồng ở chậu lớn. Hiện nay để trồng làm cảnh, các nhà vườn đã tạo ra vài chủng đặc sắc như:

Punica granatum var, nana, cây lùn, lá nhỏ, quả đỏ tươi.

Punica granatum var. legrellei, hoa các cánh tràng kép, làm cảnh cả hoa lẫn quả.

Mô tả loài: Trần Hợp, Phùng Mỹ Trung, Phạm Văn Thế - WebAdmin.