DƠI LÁ MŨI NHỌN

Rhinolophus acuminatus Peters, 1871

Họ: Dơi lá Rhinolophidae

Bộ: Dơi Chiroptera

Đặc điểm nhận dạng:

Dài cẳng tay 37 - 72mm, Đặc điểm của họ Rhinolophidae là có một lá mũi phía trước có hình chiếc móng ngựa, một lá mũi phía sau nhọn và cao, lỗ tai to không có màng nhĩ, đuôi có chiều dài trung bình được bao quanh bởi màng giữa đùi. Tất cả thành viên trong họ này hiện được xếp vào một giống, Rhinolophus paradoxolophus, có gần 60 loài trên khắp thế giới bao gồm 30 loài trong khu vực. Hình dáng và kích cỡ của lá mũi giữa các loài hết sức đa dạng.

Vài loài có các nắp phụ ở phần dáy của lá mũi, những loài khác thì có các chùm lông trên lưng. Tiếng kêu đỉnh vị bằng âm thanh có cấu trúc khác biệt, với tần số dài không đổi cho phép chúng phát hiện ra con mồi đang chuyển động thông qua hiện tượng thay đổi tần số "Doppler" (cùng nguyên lý được sử dụng để đo vận tốc vật chuyển động bằng hệ thống ra đa). Tiếng vỗ cánh của loài bướm đêm sẽ làm biến đổi tần số âm thanh, cho phép loài dơi phân biệt côn trùng từ các lá cây gần đó. Tất cả những tiếng động này dều ngoài phạm vi nghe của con người, từ 23kHz đến trên 100kHz.

Mỗi loài có tần số tiếng kêu khác biệt, mà dựa vào đó nó thích ứng với cấu trúc nghe bên trong cũng như kích thước cơ thể và hình dáng của lá mũi. Sự hiện diện của lá mũi giúp tập trung vào tiếng kêu dược phát ra thông qua mũi. Người ta không biết lý do vì sao có những cái nắp tinh vi như thế trên lá mũi, nhưng các loài có tiếng gọi với tần số thấp hơn (độ dài sóng dài hơn) có xu hướng có lá mũi và tai lớn hơn. Có thể lên đến 10 loài được tìm thấy trên một khu vực nào đó trong rừng, săn các loài côn trùng khác nhau tùy vào tiếng kêu định vị âm thanh và kích thước cơ thể (những tiếng kêu có tần số cao tốt cho víệc tìm kiếm các con mồi nhỏ hơn).

Sinh học, sinh thái:

Họ Rhinolophidae với hầu hết các loài sống trong hang động, thường thành từng đàn số lượng lớn tới hàng ngàn có thể lên tới hàng trăm ngàn. Thỉnh thoảng chúng cũng sống thành đàn số lượng nhỏ trong các hốc cây hoặc khe đá. Số ít loài sống trong cây giữa các lá khô, bao gồm Rhinolophus trifoliatus có lông vàng và nâu nhạt có thể giúp để ngụy trang.

Các loài khác có màu nâu đậm hoặc xám, nhưng nhiều loài có hai màu, vài con có màu cam sáng hoặc hung đỏ. Dơi lá tai dài thường sinh một con và dơi con bám theo mẹ suốt cả ngày và treo mình trong hang khi dơi mẹ bay ra ngoài tìm kiếm thức ăn vào ban đêm. Các loài này được tìm thấy trong tất cả các nơi của vùng Đông nam châu Á.

Phân bố:

Các loài thuộc họ Rhinolophidae này được tìm thấy nhiều nơi của vùng Đông Nam châu Á từ Thái Lan, Lào, Việt Nam đến Malaysia, Philippin, Borneo.

Tài liệu dẫn: Mammals of Thailand & South - East Asia  - Trang 30. Danh lục thú Việt Nam.