CHÀ VÁ CHÂN NÂU

Pygathrix nemaeus (Linnaeus, 1771)

Simia nemaeus Linnaeus, 1771.

Họ: Khỉ Cercopithecidae

Bộ: Linh trưởng Primates

Đặc điểm nhận dạng:

Thân hình thon nhỏ. Bộ lông nhiều màu. Đỉnh đầu, trán màu đen. Lông mặt dầy tạo thành đĩa mặt, màu từ trắng xám đến xám. Cổ và ngực màu hung đỏ từ rực rỡ đến nhạt. Lưng màu xám nhạt hoặc lốm đốm trắng, lông ở vai màu xám đen. Chân, tay dài. Cánh tay từ khủyu đến mu bàn tay trắng xám. Đùi màu đen, ống chân hung đỏ đến nâu đỏ thẫm. Mu bàn chân và ngón màu đen. Đuôi rất dài. Loài này có kích thước nhỏ nhất trong 3 loài Chà vá phân bố ở Việt Nam và khác 2 loài còn lại ở phần tay (màu trắng), Chân màu nâu.

Sinh học, sinh thái:

Sống trong rừng nguyên sinh trên núi cao, kiếm ăn cả ở rừng thứ sinh, rừng hỗn giao, nương rẫy. Thức ăn: Quả, lá cây rừng, ngô, khoai, sắn (trong nuôi nhốt), rau xanh. Sinh sản: Đẻ một con vào cuối mùa xuân đầu mùa hạ.

Phân bố:

Trong nước: Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Thừa Thiên - Huế, Quảng Nam, Đà Nẵng, Kontum, Gia Lai, Đắk Lắk.

Thế giới: Lào

Giá trị:

Có ý nghĩa khoa học rất lớn, số lượng ít, phân bố hẹp, loài đặc hữu của Việt Nam và Lào. Thịt làm thực phẩm, xương làm dược liệu, da lông xuất khẩu. Thuộc nhóm 1B trong Nghị định 32/HĐBT (1992), Phụ lục 1 trong CITES và Sách đỏ Thế giới (IUCN) (2000) xếp bậc EN.

Tình trạng:

Nơi cư trú của Chà và chân nâu bị suy giảm do chặt phát rừng. Mức độ khai thác ở một số địa phương vẫn xẩy ra. Số lượng quần thể trong 10 năm qua bị suy giảm ít nhất 50% theo dự đoán.

Phân hạng: EN A1a,c,d B2b

Biện pháp bảo vệ:

Đã được đưa vào Sách đỏ Việt Nam và trong danh sách những loài động thực vật nghiêm cấm khai thác và buôn bán trong Nghị định 32/HĐBT. Được bảo tồn ở Vườn quốc gia. Nghiêm cấm tuyệt đối khai thác. Tạm ngừng khai thác rừng ở một số khu vực còn Chà vá chân nâu sinh sống. Bảo tồn trong Vườn quốc gia và Khu bảo tồn thiên nhiên ở vùng phân bố. Nghiên cứu bảo tồn ngoại vi, gây nuôi ở Trung tâm cứu hộ linh trưởng và Vườn Thú.

Tài liệu dẫn: Sách đỏ Việt Nam - phần động vật – trang 42.