CÀ CHẮC

Shorea obtusa Wall. ex Blume, 1856

Shorea leucobotrya Miq., 1864

Vatica obtusa Steud., 1841

Họ: Dầu Dipterocarpaceae

Bộ: Bông Malvales

Đặc điểm nhận dạng:

Cây rụng lá cao 20 - 30m. Thân thẳng, có bạnh nhỏ. Vỏ dày 2 - 2,5cm, màu xám đen, nứt sâu; thịt màu vàng nâu. Cành non có lông sau nhẵn. Lá đơn mọc cách, phiến lá hình bầu dục hay mác thuôn, đỉnh nhọn hay lõm, gốc tròn, rộng dài 8 - 14, rộng 4 - 7cm, nhẵn cả 2 mặt. Gân bê 14 - 18 đôi. Cuống dài 1,4 - 4cm, lá kèm hình trái xoan - mác, sớm rụng.

Cụm hoa chùm, dài 8 - 10cm, ở nách những lá đã rụng. Hoa có cuống ngắn. Cánh đài 5, hình mác gần tam giác, có lông, khi khô màu đen nhạt, cánh tràng 5 màu trắng, dài 14,5mm. Nhị 10 - 15. Bầu và vòi nhẵn, núm 3 răng. Quả hình trứng, quả có cánh, dài 12mm, rộng 5,5mm, có 3 cánh lớn dài 8,5cm, rộng 1cm, với 11 - 14 gân; 2 cánh nhỏ dài 4cm.

Sinh học, sinh thái:

Cây mọc trên nhiều loại đất kể cả các loại đất thoái hoá, nhưng thích hợp là loại đất sâu nhiều mùn. Mùa hoa tháng 1 - 2. Mùa quả tháng 3 - 5.

Phân bố:

Trong nước: Cây phân bố chủ yếu ở các tỉnh phía Nam như Gia Lai, Kontum, Đắc Lắc, Lâm Đồng, Phú Yên, Khánh Hòa, Sông Bé, Tây Ninh, Bến Tre, Đồng Nai, Kiên Giang, trong rừng thưa và rải rác trong rừng rậm.

Nước ngoài: Campuchia, Lào, Myanmar, Thái Lan...

Công dụng:

Gỗ dác lõi phân biệt, màu vàng nhạt, sau thành vàng sẫm hay nâu đỏ nhạt. Trên mặt gỗ thường có những sợi sẫm có dầu. Gỗ khá cứng và nặng, Tỷ trọng 0,8 - 0,93, Lực nén song song 552 - 575 Kg/cm2, lực uốn tĩnh 1,350 - 1,540 Kg/cm2, lực đập xung kích 0,473 - 0,770 Kg/m/cm2, lực kéo thẳng góc 27 - 33 Kg/cm2, lực tách ngang 15 - 17 Kg/cm2. Gỗ dễ cưa xẻ và chế biến, làm gỗ xây dựng và làm các đồ trong nhà. Có thể ngâm nước trước khi sử dụng. Cây cho loại nhựa màu xám nhạt.

Tài liệu dẫn: Cây gỗ kinh tế - Trần Hợp, Nguyễn Bội Quỳnh - trang 161.