XẠ ĐEN

Celastrus hindsii Benth, 1851

Celastrus approximatus Craib, 1926

Celastrus axillaris Ridl., 1923

Flueggea serrata Miq., 1859

Họ: Dây gối Celastraceae

Bộ: Dây gối Celastrales

Đặc điểm nhận dạng:

Cây bụi leo thường xanh; nhanh non tròn tròn, không lông; lá mọc so le, phiếu bầu dục xoan ngược, dài 7 - 12cm, rộng 3 - 5cm, gân phụ 7 cặp, mép lá có răng thấp; cuống 5 - 7cm. Chùm hoa ở ngọn hay nách lá, dài 5 - 10mm, cuống hoa 2 - 4mm, hoa mẫu 5, cánh hoa trắng. Hoa cái có bầu 3 ô, quả nang hình trứng, dài cỡ 1cm, nở thành 3 mảnh; hạt có áo hạt màu hồng.

Sinh học, sinh thái:

thường gặp trong rừng thường xanh núi cao ở độ cao 1.000 - 1.500m. Cây ưa sáng, ưa đất tốt ẩm, tái sinh hạt, tái sinh chồi rất tốt. Mùa hoa tháng 3 - 5, quả tháng 8 - 12.

Phân bố:

Việt Nam: Quảng Ninh, Hà Nội, Hòa Bình, Nam Hà, Ninh Bình qua Thừa Thiên - Huế tới Gia Lai.

Nước ngoài: Ấn Độ, Trung Quốc, Bangladesh, Borneo, Đông Himalaya, Hải Nam, Jawa, Malaysia, Maluku, Marianas, Myanmar, Ogasawara-shoto, Sulawesi, Sumatera, Đài Loan, Thái Lan, Tibet.

Công dụng:

Ở Vân Nam (Trung Quốc), cây được dùng trị kinh nguyệt không đều, bế kinh viêm gan bệnh lậu. Mới đây các nghiên cứu đã phát hiện loài thực vật này có khả năng chữa được bệnh ung thư và giải độc rất tốt nên hiện giờ được trồng ở nhiều nơi và làm thành thuốc uống dạng trà túi lọc để chữa bệnh. Xạ đen có tác dụng chữa bệnh như thông kinh, lợi tiểu, chữa ung nhọt và lở loét, phòng ngừa ung thư, tiêu viêm, mát gan mật, giúp cơ thể loại trừ độc tố. Theo đông y cây Xạ đen có vị đắng chát, tính hàn, có tác dụng hữu hiệu trong điều trị mụn nhọt, ung thũng, tiêu viêm, giải độc, giảm tiết dịch, tăng cường sức đề kháng của cơ thể.

Tài liệu dẫn: Cây thuốc Việt Nam - Võ văn Chi - Trang 1127.