SƠN ĐÀO

Melanorrhoea usitata Wall. 1829

Gluta usitata (Wall.) Ding Hou, 1978

Melanorrhoea usitatissima Steud., 1841

Họ: Đào lộn hột Anacardiaceae

Bộ: Cam Rutales

Đặc điểm nhận dạng:

Cây gỗ nhỡ, cao 13 - 15 m. Lá đơn nguyên, mọc cách; phiến lá hình thuôn hay hình mác ngược, cỡ 20 - 30 x 7 - 12 cm, lúc non có lông dày đặc ở cả 2 mặt; cuống lá dài 2 - 4 cm, có lông. Cụm hoa chuỳ, ở nách lá và đầu cành. Cánh hoa hình mác, dài 6 - 12 cm, có lông ở cả 2 mặt. Nhị nhiều (30 - 75 chiếc). Đế hoa hình bán cầu, nhẵn. Bầu đính trên một cuống dài 3 mm, có lông; vòi nhẵn. Quả hạch hình cầu, dẹt ở 2 đầu, nhẵn; gốc có cánh hoa đồng trưởng thành cánh quả xoè ra, khoảng 2 lần dài hơn quả.

Sinh học, sinh thái:

Mùa hoa tháng 11, quả chín tháng 6 - 7 năm sau. Tái sinh bằng hạt. Mọc rải rác trong rừng thưa nhiệt đới thường xanh mưa mùa, ở độ cao khoảng 900 - 1.200 m.

Phân bố:

Trong nước: Gia Lai (Chư Prông, Mang Yang: Đắk Đoa, Ayunpa: Pờ Tó).

Nước ngoài: Ấn Độ, Myanmar, Thái Lan, Lào, Campuchia.

Giá trị:

Gỗ màu nâu đỏ, dùng trong xây dựng. Nhựa màu đen, có thể làm sơn. Quả độc đáo dùng để giáo dục các em nhỏ tìm hiểu về thiên nhiên.

Tình trạng:

Loài có khu phân bố hẹp, bị khai thác lấy gỗ dùng trong xây dựng, làm bệ máy, tà vẹt.

Phân hạng: VU B1+2,a,b,c,d,e.

Biện pháp bảo vệ:

Loài đã được ghi trong Sách đỏ Việt Nam (1996) với cấp đánh giá “hiếm” (R). Cần bảo vệ một số cây ở vùng Đắk Đoa (Chư Ta Mốc) để làm giống và giữ nguồn gen.

Tài liệu dẫn: Sách đỏ Việt Nam 2007 - phần thực vật - trang 45.