BƯỚM PHƯỢNG THÂN HỒNG
BƯỚM PHƯỢNG THÂN HỒNG
Atrophaneura aristolochiae
(Fabricius, 1775)
Pachliopta
aristolochiae Fabricius, 1775
Papilio aristolochiae
Fabricius, 1775
Papilio diphilus
Esper, 1793
Họ: Bướm phượng Papilionidae
Bộ: Cánh vẩy Lepidoptera
Đặc điểm nhận dạng:
Bướm đen với đầu
đỏ, thân đỏ sẫm và đuôi hình thìa. Con đực và con cái tương đối giống nhau. Tuy
nhiên, con cái có cánh rộng hơn và màu đỏ ở
đầu, lưng, bụng sẫm hơn,những
phần ở con đực là màu đen thì ở nó là mầu nâu xanh. Con đực: phần gốc cánh là
màu đen, phần giữa cánh là các đường gân trắng sáng. Có đường viền ngoài và
trong màu đen. Ở phần giữa cánh sau là các vệt trắng, phần gần mép ngoài có các
đốm đỏ sẫm. Mặt dưới tương tự như mặt trên với màu đen và đỏ nổi bật hơn. Ở sát
mép cánh sau có một vệt đỏ với màu giống như các đốm ở gần mép ngoài cánh. Và
các đốm đỏ gần mép ngoài cánh cũng rất nổi bật. Dễ nhận diện bởi thân, đầu có
mầu hồng sậm,
cánh trước hẹp. Một loài khác gần giống và cách bay cũng tương tự
là Parides coon, phân biệt nhờ thân và các đốm ở cánh sau rất nhạt màu,
gần như trắng, đuôi thắt lại thành cuống rất mảnh,cánh rất hẹp. Bướm đực và bướm
cái giống nhau nhưng bướm cái lớn hơn. Sải cánh : 80-100 mm.
Sinh học sinh thái:
Loài thích nghi với nhiều dạng
môi trường, được tìm thấy ở những độ cao rất khác
nhau từ 3000 feets đến trên 8000 feets, thậm chí ở cả những khu đô thị đông
người. Đây là một loài rất phổ biến và dễ quan sát. Loài phổ biến ở khắp nơi, dễ
quan sát và được những nhà tự nhiên nghiệp dư rất yêu thích để khám phá. Với
những màu sắc đỏ nổi bật, nó cũng cảnh báo với những con ăn thịt chúng là chúng
rất nguy hiểm và chúng có thể tiết ra chất độc để bảo vệ mình rất tốt. Chất độc
này từ các cây thức ăn của chúng được tích tụ và ở cơ thể khi chúng ở giai đoạn
sâu non. Nó tiết ra các chất với mùi hôi khó chịu khi muốn cảnh báo hơn nữa về
tính thiếu hấp dẫn của chúng. Chính vì vậy mà chúng rất ít khi bị các loài khác
tấn công, và vì thế nhiều loài đã chọn hình thái của chúng để bắt chước. Chúng
thường thích hút mật hoa ở một số loài thuộc họ Cúc Asteraceae, Thầu
dầu, cây ngọc
nữ. Thỉnh thoảng chúng tới những mảng đất ẩm ướt, bay rất chậm, đường bay tương
đối đơn giản và thẳng. Sâu ăn lá họ cây Phòng kỷ (Aristolochiaceae), họ
dây leo có nhựa độc. Sâu và bướm có chất độc tích tụ trong cơ thể, khiến các
động vật ăn côn trùng tránh chúng. Màu sắc cảnh báo (đỏ hồng phối hợp với đen)
thể hiện tính chất này. Phổ biển trong rừng. Cũng có thể gặp ở các thành phố.
Loài này gặp ở những nơi có
thảm thực vật thứ sinh và bị hấp dẫn bởi các loài
hoa của các cây bụi và cỏ dại. Chúng thường bay thấp và chậm, định hướng bởi các
cây hoa và sử dụng cánh sau để giữ thăng bằng. Sâu non ăn lá cây thuộc chi Mộc
hương, có độc tính đối với các loài chim cũng như đối với bướm trưởng thành.
Chúng hơi giống loài bướm phượng Papilio polytes.
Phân bố:
Sikkim, phía Bắc
Miama, Trung Quốc và Thái Lan, Lào, Philipin, Việt Nam. Tên bướm được đặt theo
mầu hồng của cánh.
Giá trị, tình trạng và biện pháp bảo vệ:
Là loài thường
gặp nhưng vì chúng đẹp như "hoa hồng" nên rất có ích cho các bộ sưu tập. Chỉ cần
có thảm thực vật phong phú là chúng có thể cư trú và sinh tồn. Môi trường sống
của chúng đa dạng hơn so với nhiều loài bướm khác ngoài sống ở rừng tự nhiên,
chúng còn có thể sống ở vùng rừng trồng, vùng đồi ... chỉ cần ở đó có thảm phủ
thực vật với đa dạng các loài cây.
Mô tả loài:
Vũ văn Liên – Bảo tàng thiên nhiên Việt Nam.