Hẳn bạn sẽ ngạc nhiên khi tôi nói “Cây cỏ cũng có cảm xúc”. Khác với động vật, các loài thực vật không có hệ thần kinh và người ta nghĩ rằng thực vật không có trí nhớ. Làm thế nào để chứng minh được cây cũng có tình cảm!! Có lẽ phải bắt đầu từ một câu chuyện. Một nhà khoa học đã làm thí nghiệm trên hai cây hoa đứng cạnh nhau trong một căn phòng trống, một cây có gắn máy đo xung động (ghi những thay đổi bên trong của cây) mọi người đi qua lại trong căn phòng này, có một người đã làm gãy bông hoa ở cây không gắn máy đo, rồi đi tiếp. Sau nửa giờ những người này lại đi qua căn phòng, khi người đã làm gãy bông hoa tiến tới, cây hoa có gắn máy đo xung động đã cho thấy đường hình sin đạt tới đỉnh cao, chứng tỏ nó nhận biết được người đã “hại” bạn nó.
Câu chuyện này tôi đọc từ khi còn bé, trong đầu tôi không hình dung người ta đang làm một thí nghiệm khoa học, lúc đó tôi nghĩ cây cũng giống như con người cũng từ từ lớn lên và chắc chắn phải biết yêu thương, căm ghét…Học lên chút nữa, tôi được tiếp xúc với những cái cơ bản nhất của sinh học, tôi hồ nghi về câu chuyện mình đã đọc nhưng vẫn nghĩ về “tình cảm của cây” như một sự lãng mạn giúp tôi giữ cân bằng và bớt căng thẳng khi làm xong một bài toán khó.
Nhưng câu chuyện đó quá ấn tượng với tôi, trong suốt thời gian tiếp theo tôi cố tâm sưu tầm những câu chuyện đại loại như vậy và còn có tham vọng tự tay mình sẽ kiểm chứng. Một cây cà chua thông thường cũng có hệ thống báo động điện như ở hệ thần kinh, một chú sâu bò lên chiếc lá cà chua, chiếc lá này truyền đi trong giây lát cho các lá khác về “cuộc xâm lược” của kẻ thù. Người ta cho rằng về mặt “thông tin” thì thực vật giống như động vật nhưng về tốc độ thì các tín hiệu chuyển động rất chậm so với các xung động thần kinh ở động vật. Với hơn 300 thí nghiệm đã tiến hành, các nhà sinh lí thực vật kết luận “Các cuộc thí nghiệm đã xác nhận về sự thống nhất của các quá trình thông tin diễn ra trong tế bào thực vật và trong hệ thần kinh của con người. Sự thống nhất đó là di sản của thời xa xưa khi mà trên trái đất xuất hiện những phân tử ADN đầu tiên, nhân tố mang sự sống và là tổ tiên của các loài động thực vật. Sẽ là lạ lùng nếu không có sự thống nhất này. Ai mà không biết động vật cảm nhận rất đúng thái độ của con người, thế thì tại sao thực vật lại không thể nghiệm một cảm xúc nào dù là ở khoảng cách nhỏ, với cường độ nhỏ??!! Chúng ta hãy còn chưa biết về một vật chất hiện mang thông tin này là gì, nhưng sớm muộn rồi chúng ta sẽ biết”. Các nhà khoa học cũng giả định rằng “Các tín hiệu từ môi trường truyền vào “trung tâm” tại đây sau khi xử lí các tín hiệu, cây sẽ chuẩn bị cho một phản ứng thích hợp. “Trung tâm” này nằm ở phần trên của rễ cây, nơi cũng có sự co bóp tương tự như trái tim. Như vậy thực vật biết trao đổi thông tin và chúng có ngôn ngữ riêng của mình giống như tín hiệu ngôn ngữ của các loài động vật bậc thấp, như côn trùng…”!!
Cho đến tận bây giờ, khi đã được học rất nhiều thứ, đi sâu vào những cơ chế của sinh học, tôi lại có một niềm tin tưởng tuyệt đối vào “hệ thần kinh của cây” mà không cần phải có một dụng cụ hay phương tiện nào để đo và chứng minh. Bạn có bao giờ làm công việc này chưa, ghi ra số liệu về những vụ cháy rừng, về diện tích rừng đã bị thu hẹp trong mấy thập kỉ qua, ghi ra số liệu về những trận động đất, lũ lụt và số người chết trong các trận thiên tai đó. Hãy vẽ một cái đồ thị và bạn sẽ thấy một sự “tương thích” giữa các số liệu trên. Đó là những “con số biết nói”!! Còn cây, bao đời nay vẫn vậy, âm thầm tồn tại, đơn giản là tạo hoá đã tạo ra chúng, chúng phải duy trì sự sống cho chính bản thân mình, chẳng biết cây có suy nghĩ là nó đang giúp ích cho trái đất này không, có thể có cũng có thể không, tuỳ vào ý thức của con người mà thôi!!!??? Con người vẫn tự hào có 14 tỉ nơron trong óc, đang cố gắng làm nhiều thứ để thay đổi thế giới này, nhưng có một điều tưởng chừng như nghịch lí con người càng thông minh lại càng nhận thấy tầm quan trọng của cây và phải “cúi đầu” trước vai trò to lớn của nó. Có những thứ được coi là “bất thành văn” không cần phải nói nhiều cũng chẳng cần phải trao tặng giải thưởng hay huy chương gì cả nhưng trong tự đáy lòng người ta vẫn phải cảm phục. Chẳng phải cây là như vậy sao, chúng đang tự nâng giá trị của mình lên bằng sự im lặng!!
Có lẽ tôi đã quá mạo muội đưa lên diễn đàn này câu chuyện tưởng chừng như thần thoại (ít có giá trị về mặt khoa học). Nhưng xin hãy một lần áp tai vào cỏ, hãy một lần dựa lưng vào cây, ngồi nghe tiếng rì rào của lá, nghĩ về câu chuyện của tôi như đang nghe kể về một truyện cổ tích “Cổ tích về cây” và cảm nhận sự yêu thương từ thiên nhiên.

chị phunghang ơi, em rất thích bài viết của chị. Em cũng nghĩ bản thân thực vật cũng tồn tại một "hệ thần kinh thực vật" để đáp ứng với những tác động từ môi trường, dù rằng những phản ứng ấy theo một cách khác với động vật và khó nhận biết. Bản thân thực vật cũng là một "sinh vật", cũng là kết quả của hàng triệu triệu năm tiến hoá song hành với động vật. Chúng thích nghi hoàn hảo với mọi điều kiện môi trường từ đại dương đến những sa mạc nóng bỏng. Bản thân chúng cũng tồn tại trạng thái sức khoẻ biểu hiện bên ngoài và cả bên trong. Côn trùng có khả năng nhận ra tín hiệu của một cây bị bệnh và tấn công nó. Không chỉ đơn thuần là các phản ứng hoá học bên trong cây, mà chúng kết hợp thành một hệ thống hoàn hảo. Con người không ngần ngại khi chặt cây, bẻ hoa, lá...nhiều khi chỉ là vui tay bởi họ không xem cây cỏ là một sinh vật sống, lá này rụng lá kia mọc...đâu biết rằng mỗi chiếc lá là cả một nhà máy năng lượng tinh vi phức tạp với hiệu suất tốt hơn cả những máy móc tốt nhất của con người chế tạo. Tìm hiểu về thiên nhiên, về những gì rất bình thường ngay cạnh bạn, sẽ thấy những điều kỳ diệu và đáng trân trọng như bản thân chúng đáng được như thế.

Quá hay !!!
Đúng là những Taxonomist chuyên nghiệp. hãy cho tôi cám ơn những bài viết của các bạn và cầu chúc các bạn một năm mới AN KHANG THỊNH VƯỢNG. Chúc cho mối quan hệ của chúng ta trong diễn dàn ngày càng bền chặt. Mỗi bài viết của các bạn chính là những cống hiến to lớn cho ngành BẢO TỒN SINH HỌC ở Việt Nam
Hãy cho tôi ngả nón cám ơn !!