|
GIỚI THIỆU VƯỜN QUỐC GIA LÒ GÒ XA MÁT VIỆT NAM
Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát nằm trên địa phận 4 xã Tân Lập, Tân Bình, Hoà Hiệp, Thạnh Tây thuộc huyện Tân Biên tỉnh Tây Ninh, cách Thành phố Tây Ninh khoảng 35 km , cách Thành phố Hồ Chí Minh 135km, có tổng diện tích tự nhiên là 19.156 ha trong đó phân khu bảo vệ nghiêm ngặt 8.179 ha, phân khu phục hồi sinh thái 10.852 ha, phân khu hành chính dịch vụ 125 ha. Với tọa độ từ 11°02' tới 11°47' vĩ độ bắc, và từ 105°57' tới 106°04' kinh độ đông. Với hệ sinh thái chuyển tiếp giữa Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và Đồng bằng Sông Cửu Long, Vườn quốc gia Lò Gò – Xa Mát là nơi bảo tồn nhiều loài động - thực vật quý hiếm nằm trong sách đỏ Việt Nam và Thế giới.
Lò Gò - Xa Mát có tên trong Quyết định số 194/CT ngày 9 tháng 8 năm 1986 của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Theo quyết định này thì Lò Gò - Xa Mát có diện tích là 10.000 ha. Trước khi được công nhận là rừng đặc dụng thì Lò Gò-Xa Mát thuộc sự quản lý của hai lâm trường Hoà Hiệp và Tân Bình.
Đến tháng 12 năm 1996, Phân viện Điều tra Quy hoạch Rừng II FIPI II đã xây dựng dự án đầu tư cho Lò Gò-Xa Mát với diện tích 16.754 ha, nhưng lại xác định tên là Khu rừng Văn hoá Lịch sử và Môi trường.
Dự án đầu tư đã được Bộ NN& PTNT phê duyệt theo Công văn số 842NN/PTLN/CN ngày 21 tháng 3 năm 1997 và Uỷ ban Nhân dân tỉnh Tây Ninh phê duyệt ngày 16 tháng 7 năm 1997 theo Quyết định số 261/QĐ-UB. Trên cơ sở quyết định của Uỷ ban Nhân dân tỉnh, Ban Quản lý rừng đặc dụng đã được thành lập.
Năm 1999, khi rà soát lại toàn bộ hệ thống các khu rừng đặc dụng của Việt Nam, Viện Điều tra Quy hoạch Rừng và Tổ chức Chim Quốc tế BirdLife International đã xác định Lò Gò - Xa Mát hiện còn nhiều diện tích rừng tự nhiên quan trọng với diện tích lớn, và đề xuất cần phải đánh giá lại và mở rộng khu bảo tồn .
Ngay sau đó, hai cơ quan này đã tiến hành khảo sát nhanh khu Lò Gò-Xa Mát vào tháng 12 năm 1999 và nhận thấy đây là khu vực có giá trị cao về đa dạng sinh học. Năm 2001, Birdlife International, Viện STTNSV và Đại học Khoa học Tự nhiên Tp. Hồ Chí Minh đã tiến hành điều tra trong khu vực, kết quả đã cho thấy Lò Gò-Xa Mát có giá trị đa dạng sinh học cao.
|
|
|
| |
Gà lôi lam hông tía - Lophura diardi - Ảnh: Nguyễn Anh Thế |
|
Ngày 12 tháng 7 năm 2002, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 91/2002/QĐ-TTg chính thức chuyển hạng Khu Bảo tồn thiên nhiên Lò Gò - Xa Mát thành Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát với chức năng và nhiệm vụ sau:
| |
1. Bảo tồn mẫu chuẩn về hệ sinh thái rừng dày bán ẩm, sự đa dạng sinh học đặc trưng của vùng rừng chuyển tiếp giữa Tây Nguyên, miền Đông Nam Bộ và đồng bằng sông Cửu Long là rừng tiêu biểu ở Việt Nam có hệ sinh thái này.
2. Tiếp tục điều tra phát hiện bổ sung và bảo tồn các loài động, thực vật đặc hữu quý hiếm hiện có trong khu vực vườn quốc gia.
3. Góp phần bảo tồn và tôn tạo các di tích lịch sử cấp quốc gia như: căn cứ của Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hoà Miền Nam Việt Nam, Mặt trận dân tộc giải phóng Miền Nam Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ.
4. Làm cơ sở triển khai các hoạt động hợp tác trong việc bảo tồn thiên nhiên Vùng biên giới Việt Nam - Campuchia và bảo vệ môi trường, đa dạng sinh học giữa các nước Đông Dương.
5. Góp phần duy trì sự cân bằng sinh thái và gia tăng độ che phủ của rừng, bảo đảm an ninh môi trường và sự phát triển bền vững của vùng sinh thái chuyển tiếp giữa Tây Nguyên và đồng bằng sông Cửu Long, đồng thời phát huy các giá trị của hệ sinh thái rừng chuyển tiếp, bán ẩm phục vụ công tác nghiên cứu khoa học, tham quan và du lịch sinh thái.
|
|
Hệ thực vật:
Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát là khu vực có rừng che phủ lớn nhất tại tỉnh Tây Ninh, chiếm 26% tổng diện tích che phủ rừng tự nhiên của tỉnh. Thảm thực vật rừng khu vực có dạng khảm giữa rừng bán rụng lá, rừng rụng lá trên đất thấp do đất nghèo và chế độ thủy văn kìm hãm nên không có vòm lá dày dặc và các dải hẹp rừng thường xanh ven sông suối và rừng tràm Melaleuca spp. Gần biên giới với Campuchia là các dải rộng đồng cỏ đất lầy với các thảm cói lác.
Các kết quả nghiên cứu về thực vật rừng ở VQG Lò Gò - Xa Mát đã xác định được 694 loài thuộc 5 ngành thực vật, 60 bộ, 115 họ và 395 chi. Ngành Ngọc Lan Magnoliophyta là ngành có nhiều loài thực vật nhất chiếm 97,1% trong tổng số loài thực vật. và cây họ Dầu Dipterocapaceae và họ Đậu Fabaceae là các loài chiếm ưu thế
Các loài cây phổ biến tại Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát có Vên vên Anisoptera costata, Dầu nước Dipterocarpus alatus, Dầu cát Dipterocarpus costatus, Dầu chai Dipterocarpus intricatus, Dầu song nàng Dipterocarpus dyeri, Sao đen Hopea odorata, Sến mũ Shorea roxburghii, Căm xe Xylia xylocarpa, Gõ cà te Afzelia xylocarpa, Gõ mật Sindora siamensis, Xoay Dialium cochinchinensis, Cẩm lai Dalbergia sp., Giáng hương Pterocarpus macrocarpus, Bằng lăng Lagerstroemia sp. và Sến cát Shorea cochinchinensis.
Có một vài khu vực rừng thuần đơn loài của các loài cây trong ho Dầu Dipterocarpaceae, như Dipterocarpus costatus và D. intricatus. Rừng tại vườn quốc gia này có một loạt các loài có tên trong sách đỏ Việt Nam, như gõ cà te Afzelia xylocarpa, Ggiáng hương và Mạc nưa Diospyros mollis
Hệ động vật:
Hệ động vật của Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát vẫn chưa được nghiên cứu kỹ, mặc dù nhóm của Lê Trọng Trải và Trần Hiếu Minh 2000 nhận được một số báo cáo về sự tồn tại của một số loài đáng quan tâm về mặt bảo tồn, như Chà vá chân đen Pygathrix nigripes, Voọc bạc đông dương Trachypithecus villosus, Khỉ mặt đỏ Macaca arctoides, Gấu ngựa Ursus thibetanus, Sói đỏ Cuon alpinus và Sói vàng Canis aureus.
Một số đợt khảo sát nhanh đã được tiến hành và ghi nhận một số loài có tầm quan trọng bảo tồn]. Kết quả điều tra cho thấy trong khu vực tồn tại các loài có giá trị bảo tồn như cu li nhỏ Nycticebus pygmaeus, khỉ đuôi lợn Macaca leonina, khỉ đuôi dài Macaca fascicularis.
|
|
|
| |
Thành ngạnh vàng - Cratoxylon formosum - Ảnh: Phùng mỹ Trung |
|
Trong lần khảo sát tháng 1 năm 2001, sự hiện diện của Công Pavo muticus, Gà Lôi hông tía Lophura diardi và Hồng Hoàng Buceros bicornis đã được thông báo một cách đáng tin cậy. Ngoài ra, Hạc cổ trắng Ciconia episcopus và Vẹt má vàng Psittacula eupatria, hai loài chim hiếm chỉ có ở Đông Dương, cũng như Gầm ghì lưng xanh Ducula aenea, một loài chim của các cánh rừng đất thấp, cũng được ghi nhận. Dựa trên hành vi sống của các loài đã ghi nhận, một số các loài khác đáng quan tâm về mặt bảo tồn cũng có thể có tại Lò Gò - Xa Mát. Chúng bao gồm Gà tiền mặt đỏ Polyplectron germaini, Già đẫy nhỏ Leptoptilos javanicus, Quắm cánh xanh Pseudibis davisoni và Quắm lớn Pseudibis gigantea .
Lớp thú có 42 loài thú của 7 bộ: bộ Ăn sâu bọ Insectivora, bộ Dơi Chiroptera, bộ Linh trưởng Primates, Bộ Móng guốc chẵn Arctiodactyla, Bộ Ăn thịt Carnivora, bộ gặm nhấm Rodentia, bộ Thỏ Lagomorpha.
Lớp Bò sát có 58 loài, thuộc về 2 bộ, trong đó Bộ có vẩy Squamata có số loài chiếm đến 92,9 %. Bò sát ở Lò Gò - Xa Mát rất đa dạng về các họ với tổng số ghi nhận là 15 họ chiếm 65,2% số họ của cả nước, trong đó chiếm ưu thế là họ Rắn nước Colubridae với 21 loài, chiếm 37,5% số loài của khu vực, có 40 giống chiếm 30,0% số giống cả nước, nhưng 92,7% số giống chỉ có 1 - 2 loài.
Lớp Lưỡng cưi ở VQG Lò Gò - Xa Mát gồm 23 loài thuộc 2 bộ, 6 họ và 15 giống bằng 13,2% loài ếch nhái so với cả nước.
Hệ côn trùng ở VQG Lò Gò - Xa Mát gồm 128 taxa côn trùng thuộc về 9 bộ, là một phần rất quan trọng của hệ côn trùng vùng rừng mưa nhiệt đới khu vực phía Nam Việt Nam.
Khu hệ Cá: Mang tính đặc trưng của vùng trung lưu và hạ lưu sông Mê Kông với 88 loài cá thuộc 26 họ và 10 bộ, bằng 70,4% khu hệ cá Đồng Tháp Mười. Có 77/88 loài cá có giá trị kinh tế. Khu hệ cá VQG Lò Gò - Xa Mát vừa có tính di cư vừa mang tính địa phương tại chỗ. Những loài cá di cư nổi tiếng nhất là Cá lăng nha, cá linh rìa, cá ngựa Nam.
Lớp Chim có 203 loài chim thuộc 15 bộ và 40 họ. Khu hệ chim tại vườn quốc gia này rất đặc trưng, tại các sinh cảnh đất ngập nước có rừng đã ghi nhận nhiều loài chim nước quý hiếm như Giang sen Ciconia episcopus, Già đẫy nhỏ Leptoptilos javanicus và Cò nhạn Anastomus oscitans. Các sinh cảnh rừng ghi nhận một loài bị đe dọa toàn cầu là Gà lôi hông tía Lophura diardi, hai loài có vùng phân bố giới hạn Gà tiền mặt đỏ Polyplectron germaini, Chích chạch má xám Macronous kelleyi.
Ngoài ra, VQG Lò Gò - Xa Mát còn là nơi dừng chân bay qua của loài Sếu đầu đỏ Grus antigone, trên tuyến di cư giữa đồng bằng sông Cửu Long về nơi sinh sản tại Campuchia. Dựa trên tầm quan trọng của các loài đang bị đe dọa toàn cầu và các loài có vùng phân bố giới hạn, VQG Lò Gò-Xa Mát được công nhận là một trong các vùng chim quan trọng của Việt Nam.
Qua phỏng vấn ngư dân địa phương, người ta ghi nhận thông tin về sự có mặt của Cá sấu xiêm Crocodylus siamensis, loài đang bị đe dọa tuyệt chủng toàn cầu mức cực kỳ nguy cấp tại sông Vàm Cỏ trong Vườn quốc gia]. Nhóm của Tordoff cũng ghi nhận thông tin từ người dân là loài này đã từng bị bắt tại sông Vàm Cỏ nhưng ở địa phận Campuchia, tại thượng nguồn Vườn quốc gia. Hiện tại, chưa có bất kỳ đợt khảo sát nào được tiến hành tại sông Vàm Cỏ để xác định chính xác sự tồn tại của loài này.
 |
|
Nguồn: Vườn quốc gia Lò Gò - Sa Mát Việt Nam
|
|
|
