|
GIỚI THIỆU VƯỜN QUỐC GIA CHƯ YANG SIN VIỆT NAM
Vườn quốc gia Chư Yang Sin nằm trên địa bàn các xã Yang Mao, Chư Drăm, Cư Vui, Hoà Phong, Hoà Lễ, Hoà Sơn, Khuê Ngọc Điền thuộc huyện Krông Bông và các xã Yang Cao, Bôn Krang, Krông Nô, Đăk Phơi thuộc huyện Lắk, tỉnh Đắk Lắk.
Lịch sử hình thành: Khu bảo tồn thiên nhiên Chư Yang Sin được thành lập theo Nghị Định 194/CT, ngày 9/8/1986, của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay là Thủ tướng Chính Phủ) với diện tích là 59.278 ha, bao gồm phân khu bảo vệ nghiêm ngặt 19.401 ha, và phân khu phục hồi sinh thái 39.877 ha. Đến năm 2002, Chư Yang Sin được nâng cấp lên thành vườn quốc gia theo theo quyết định Số: 92/2002/QĐ-TTg ngày 12/7/2002 của Thủ tướng Chính phủ với tổng diện tích tự nhiên là 59.278ha.
Có 11 xã được xác định là vùng đệm của vườn quốc gia thuộc hai huyện Krông Bông và huyện Lăk. Với 25 nhóm dân tộc cùng chung sống trong vùng đệm, trong đó hai nhóm dân tộc bản địa là M’Nông và Ê đê. Nhiều nhóm dân tộc ở đây dư cư từ các tỉnh phía bắc Việt Nam vào từ những năm 1980 như: Mường, Tày, Thái, Nùng .. tạo lên một bức tranh văn hóa đa sắc màu, đặc biệt không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên - Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại và những bản sử thi - văn hóa truyền khẩu bất hủ, không nơi nào có được.
Toạ độ địa lý: Từ 12 độ 14' đến 13 độ 30' vĩ độ bắc và từ 108 độ 17' đến 108 độ 34' kinh độ đông
Quy mô diện tích: Vườn quốc gia Chư Yang Sin có tổng diện tích: 59.278ha (Phân khu bảo vệ nghiêm ngặt: 19.401 ha, phục hồi sinh thái: 39.526 ha, dịch vụ hành chính: 20 ha) . Vùng đệm Vườn quốc gia Chư Yang Sin là 183.479 ha, nằm trên địa bàn các huyện Lạc Dương, Lâm Hà (Lâm Đồng), Huyện Krông Bông, Lắk (Đắk Lắk).
Khí hậu
Khu vực VQG Chư Yang Sin nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa cận xích đạo trong năm có hai mùa mùa khô và mùa mưa rõ rệt. Mùa mưa bắt đầu từ tháng 4 đến tháng 12, mùa khô từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau.
- Nhiệt độ: Nhiệt độ không khí trung bình năm 220C, trên đai cao nhiệt độ trung bình năm dao động trong khoảng từ (140C - 200C). Nhiệt độ tháng nóng nhất vào tháng 4 là 23,70C và tháng lạnh nhất là tháng 1 dưới 120C. Đặc điểm nổi bật trong chế độ nhiệt của khu vực này là biên độ nhiệt giữa ngày và đêm dao động từ (10 - 110C).
- Lượng mưa: Tổng lượng mưa trung bình năm dao động từ (1800 - 2000m). Trong đó lượng mưa tập trung vào mùa mưa là chủ yếu. Mưa liên tục từ tháng 9 dến tháng 11 trong năm, chiếm 90 - 95% lượng mưa/năm, vào mùa khô lượng mưa chỉ chiếm từ (5 - 10%) tổng lượng mưa/năm. Độ ẩm không khí tương đối trung bình năm là 84%.
Thuỷ văn
VGQ Chư Yang Sin có hệ thống nước mặt khá phong phú với mạng lưới sông suối dày đặc ở cả sườn Bắc và sườn Nam. Mật độ sông, suối trong khu vực khoảng 0,35 km/km2. Phần lớn các sông suối trong VQG có dòng chảy quanh năm
Phía Bắc và Đông có suối Krông Kmap, Đăk Liêng và các suối nhỏ như Đăk Kliên, Đăk Vil, Đăk Sất, Đăk Trop Tai, Ea Ktuar, Ya Tông, Ya Sobla, Ya R’mau, Ya Knoa, Ya Bro, Ya Korko. Các suối này đều là thượng nguồn của lưu vực sông Krông Ana
Phía Nam và Tây có các suối Đăk Kao, Đăk Pair, Ya Mal, Đăk Gui, Đăk Mê, Đăk Yang Klam, Đăk Knar. Các suối này đều là lưu vực thượng nguồn của sông Krông Knô.
Cả 2 sông Krông Knô và Ea Krông Ana cùng chảy về sông Sêrêpôk, hoà nhập vào hệ thống sông Mêkông ở Vương quốc Cambodia.
|
|
|
| |
Một góc Vườn quốc gia Chư Yang Sin - Ảnh: www.vncreatures.net |
|
Mục tiêu, nhiệm vụ: Bảo vệ mẫu chuẩn các hệ sinh thái rừng trên núi cao Tây Nguyên, bảo tồn các loài động, thực vật hoang dã, đặc biệt là các loài quý hiếm, đặc hữu. Nghiên cứu khoa học, giáo dục môi trường, phát triển du lịch sinh thái, góp phần phát triển kinh tế, xã hội địa phương. Bảo vệ rừng đầu nguồn sông Srêpôk, Mê Kông, điều hoà và cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp.
Cơ quan/cấp quản lý: Uỷ ban nhân dân tỉnh Đắk Lăk trực tiếp quản lý Vườn quốc gia Chư Yang Sin.
Các giá trị đa dạng sinh học:
Đa dạng về kiểu rừng: VQG Chư Yang Sin được đặc trưng bởi 9 kiểu rừng
+ Kiểu rừng kín thường xanh mưa ẩm nhiệt đới
+ Kiểu rừng kín thường xanh mưa ẩm á nhiệt đới núi thấp
+ Kiểu rừng kín thường xanh mưa ẩm á nhiệt đới núi cao trung bình
+ Kiểu rừng thưa cây lá kim hơi khô á nhiệt đới
+ Kiểu rừng lùn trên núi cao
+ Kiểu rừng thường xanh nửa rụng lá
+ Kiểu thảm tre, nứa thuần loại
+ Kiểu thảm Le thuần loại
+ Kiểu trảng cỏ cây bụi, cây gỗ rải rác.
Thực vật:
Vườn quốc gia Chư Yang Sin có diện tích rộng lớn ở Tây Nguyên, rừng tự nhiên ở đây còn giữ được vẻ hoang sơ hiếm thấy ở Việt Nam. Sự đa dạng sinh học thể hiện bởi nhiều loại thảm thực vật khác nhau, sự phong phú của các loài động, thực vật: đã ghi nhận 876 loài thực vật bậc cao, đại diện cho các kiểu khí hậu tứ Á nhiệt đới đến nhiệt đới, trong đó có 143 loài đặc hữu của Việt Nam, Khu hệ thực vật vườn quốc gia CYS khá độc đáo và có tính đặc hữu cao. Đây là một những trung tâm về đa dạng thực vật núi cao của Việt Nam. Có sự hiện diện của nhiều loài thông quý hiếm và đặc hữu như: Thông đà lạt Pinus dalatensis, Pơmu Fokienia hodginsii, Thông hai lá dẹt Pinus krempfii, Bách xanh Calocedrus macrolepi, Đỉnh tùng Cephalotaxus mannii. Gõ đỏ Afzelia xylocarpa, Chiêu liêu nghệ Terminalia nigrovenulosa ...Đây cũng là vương quốc của các loài hoa lan, đỗ quyên.
Động vật:
Vườn quốc gia Chư Yang Sin là điểm cuối cùng của dãy trường sơn thuộc Nam Tây Nguyên là điểm nóng về bảo tồn đa dạng sinh học. Theo như điều tra bước đầu đã có 46 loài thú, 212 loài chim. 17 loài thú đang bị đe doạ tuyệt chủng. Nơi đây sẽ là mẫu chuẩn hệ sinh thái Tây Nguyên. Là một phần của Vùng chim đặc hữu của cao nguyên Đà Lạt, tại đây có tới 8 loài chim đặc hữu và phân bố hẹp, trong đó có hai loài đang bị đe doạ toàn cầu ở mức Nguy cấp là Khướu đầu đen má xám Garrulax yersini và Mi núi bà Crocias langbianis. Hơn thế nữa, CYS với diện tích rừng rộng lớn, địa hình phức tạp là nơi sinh sống của nhiều quần thể của hai loài linh trưởng có ý nghĩa bảo tồn trên toàn cầu là Chà vá chân đen Pygathrix nigripes và Vượn má hung Nomascus gabriellae. Bò tót Bos gaurus, Beo lửa Catopuma temminckii.
Vườn quốc gia Chư Yang Sin là khu vực rất đa dạng các loài bò sát, lưỡng cư. Với kiểu địa hình núi cao, vực sâu và suối, thác là nơi sống rất phù hợp cho các loài bò sát, lưỡng cư. Mới đây các nhà nghiên cứu bò sát đã công bố loài Thằn lằn ngón ziegler Cyrtodactylus ziegleri và ếch cây chư yang sin Rhacophorus calcaneus là 2 loài mới thuộc Vườn quốc gia.
Với hơn 200 loài bướm ngày đã được ghi nhận và phân loại Chư Yang Sin là quê hương của các loài bướm thuộc cao nguyên trung phần Việt Nam. Các loài bướm đẹp, đặc hữu chỉ tìm thấy ở Vườn quốc gia như Bướm cối xay gió Atrophaneura polyeuctes, Bướm phượng cánh chim chấm rời Troides aeacus, Bướm báo hoa đỏ Cethosia biblis, Bướm phù thủy rừng xanh Hestina nama
|
| |
Ếch cây cựa - Rhacophorus calcaneus - Ảnh: Phùng mỹ Trung |
|
Giá trị cung cấp và phòng hộ
Giá trị cung cấp: Cùng với diện tích rừng nguyên sinh rộng lớn là hệ thống suối gồm Đăk Tuor và Krông Kmar ở Phía Bắc, Suối Đăk Gui-Đăk Mê và Đăk Kao ở Phía Nam, Vườn quốc gia Chư Yang Sin đang là nguồn cung cấp nước cho hàng chục hồ chứa như: Hồ đập Yang Reh, Hồ đập An ninh,...tưới cho trên 5.000 ha lúa hai vụ, hàng trăm hec ta rẫy khác, góp phần nâng cao đời sống nhân dân. Các công trình nước tự chảy: Krông Kmar, Hòa Lễ, Hòa Phong, Cư Drăm, Yang Mao...đều bắt nguồn từ Chư Yang Sin đã và đang cung cấp nước sạch cho khoảng 40.000 hộ dân trong vùng.
Giá trị phòng hộ: VQG Chư Yang Sin đang giữ vai trò rất quan trọng trong việc phòng hộ đầu nguồn, làm nhiệm vụ điều tiết nước và dòng chảy của các con sông lớn như Krông Ana, Krông Knô, Srêpôk, Mê Kông cũng như góp phần hạn chế thiên tai lũ lụt trong khu vực góp phần ổn định kinh tế chính trị trong vùng.
Các dự án có liên quan: Trước đây Birdlife International kết hợp với Sở Nông nghiệp và PTNT Đắk Lắk xây dựng một dự án nhỏ kéo dài trong 5 năm với sự tài trợ của Quỹ môi trường toàn cầu (GEF) nhằm xây dựng khu BTTN Chư Yang Sin
Dân số trong vùng: Tình trạng săn bắt, khai thác lâm sản là áp lực lớn nhất của cộng đồng địa phương lên Vườn quốc gia. Mặc dù nền kinh tế của người dân Ê Đê và M'Nông đã chuyển dịch theo hướng nông nghiệp mở rộng nhưng đời sống vẫn còn nghèo và chưa ổn đinh.
Hoạt động du lịch: Vườn quốc gia Chư Yang Sin nằm ngay cạnh thành phố Buôn Ma Thuột có vẻ đẹp nên thơ của rừng nguyên sinh, Vườn có tiềm năng lớn về du lịch, đặc biệt là du lịch sinh thái. Ngoài ra nơi đây còn có các địa danh văn hoá lịch sử gắn liền với chiến thắng năm 1975 với nhiều màu sắc văn hoá cá dân tộc Ê Đê, Mơ Nông.
 |
|
Nguồn: Vườn quốc gia Chư Yang Sin Việt Nam
|
|
|
