|
GIỚI THIỆU VƯỜN QUỐC GIA CÚC PHƯƠNG VIỆT NAM
Cách thủ đô Hà Nội 120 km về phía nam, nằm lọt sâu trong lòng dãy núi Tam Điệp, đó là Vườn quốc gia Cúc Phương - Vườn quốc gia đầu tiên của Việt Nam. Vườn quốc gia Cúc Phương được thành lập ngày 07 tháng 07 năm 1962 theo Quyết định số 72-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Vườn quốc gia Cúc Phương thuộc địa phận ba tỉnh Ninh Bình, Hoà Bình và Thanh Hoá với tổng diện tích là 22. 408 ha. Với nhiều giá trị về cảnh quan thiên nhiên, sự đa dạng về hệ sinh thái, các giá trị văn hoá, lịch sử nên từ lâu Cúc Phương đã trở thành điểm du lịch sinh thái nổi tiếng và hấp dẫn.
Toạ độ địa lý: Từ 20 độ 14' đến 20 độ 24' vĩ độ Bắc và từ 105 độ 29' đến 105 độ 44 kinh độ Đông
Quy mô diện tích: 22. 200 ha, (bao gồm 11. 350 ha thuộc Ninh Bình; 5. 850 ha thuộc Thanh Hoá; 5. 000 ha thuộc Hoà Bình).
Mục tiêu, nhiệm vụ: Mục tiêu của Vườn quốc gia Cúc Phương là bảo vệ các hệ sinh thái rừng nguyên sinh, rừng mưa nhiệt đới thường xanh trên núi đá vôi. Bảo tồn nguồn gen đông, thực vật rừng quý hiếm, trung tâm cứu hộ các loài động thực vật hoang dã nguy cấp
Cúc phương là khu rừng cấm quốc gia đầu tiên nhằm làm nơi nghiên cư khoa học, học tập và phát triển du lịch sinh thái.
| |
|
|
| |
Một góc Vườn quốc gia Cúc Phương - Ảnh: www. vncreatures. net |
|
Cơ quan/cấp quản lý: Vườn quốc gia Cúc Phương trực thuộc Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn quản lý . Ban quản lý: Ban quản lý Cúc Phưong gồm Ban giám đốc, các phòng chức năng, văn phòng đại diện khoa học và du lịch, hạt kiểm lâm cúc phương với biên chế 78 người.
Địa lý, thủy văn: VQG Cúc Phương nằm ở phần tận cùng về phía đông nam của một dãy núi đá vôi chạy về từ Tỉnh Sơn La ở hướng tây bắc. Dải núi đá vôi này ưu thế bởi kiểu cát-tơ tự nhiên vốn có gốc hình thành trong biển cách đây khoảng 200 triệu năm. Dãy núi này nhô lên đến độ cao 636 m tạo thành một nét địa hình nổi bật giữa một vùng đồng bằng. Phần dãy núi đá vôi bao quanh VQG có chiều dài khoảng 25 km và rộng đến 10 km, ở giữa có một thung lũng chạy dọc gần hết chiều dài của dãy núi.
Địa hình cát-tơ ảnh hưởng rõ nét đến hệ thống thủy văn của Cúc Phương. Phần lớn nước ở trong VQG bị hút nhanh chóng bởi một hệ thống các mạch nước ngầm chằng chịt vốn rất phổ biến ở các kiểu cảnh quan cát-tơ thành thục, nước sau đó thường chảy ra ở những khe nhỏ ở bên hai sườn của VQG. Vì lý do này, không có các ao hồ tự nhiên hay các thủy vực tĩnh ở trong VQG, mà chỉ có một dòng chảy thường xuyên là sông Bưởi. Con sông tách cắt ở phía tây của vườn chảy theo hướng bắc nam và chảy vào sông Mã là con sông chính của Tỉnh Thanh Hoá.
Đa dạng sinh học:
Là một Vườn quốc gia giàu tính đa dạng sinh học, Cúc Phương có 19 quần xã thực vật, trên 2234 loài thực vật bậc cao và Rêu được phân bố trong 231 họ, 917 chi. Đã phát hiện được 118 loài quý hiếm, 11 loài đặc hữu, 433 loài cây thuốc, 229 loài cây ăn được, 240 loài có thể dùng làm thuốc nhuộm, 137 loài cho tanin. . . Trong đó có nhiều loài mới cho khoa học.
Khu hệ động vật Cúc Phương cũng vô cùng phong phú và đa dạng. Chỉ tính riêng các loài động vật có xương sống, Cúc Phương đã có tới 659 loài bao gồm : 66 loài cá, 76 loài bò sát, 46 loài ếch nhái, 336 loài chim và 135 loài thú. Về động vật không xương sống đã ghi nhận được 1899 loài và dạng loài, thuộc 169 họ, 33 bộ, 6 lớp và 3 ngành. Trong số đó có 81 loài quý hiếm được ghi trong sách đỏ Việt Nam và sách đỏ IUCN.
Thức vật:
Về mặt số lượng loài, các họ giàu loài nhất trong hệ thực vật Cúc Phương là Thầu dầu Euphorbiaceae, Cỏ Poaceae, Đậu Fabaceae, Cà phê Rubiaceae, Cúc Asteraceae, Dâu tằm Moraceae, Long não Lauraceae, Cói Cyperaceae, Phong lan Orchidaceae và Ô rô Acanthaceae. Khu hệ thực vật ở Cúc Phương là tập hợp yếu tố địa lý thực vật bao gồm Trung Quốc - Himalaya, Ấn Độ - Mianma. Tính đa dạng của khu hệ thực vật Cúc Phương rất cao đã phản ánh mức độ điều tra nghiên cứu rất chi tiết trong thời gian rất dài trước đây.
Đến nay, đã có ba loài thực vật có mạch đặc hữu được xác định cho hệ thực vật Cúc Phương là Pi ta cúc phương Pistacia cucphuongensis, Mua trung Melastoma trungii và Heritiera cucphuongensis. VQG Cúc Phương cũng được xác định là một trong bảy Trung tâm Đa dạng Thực vật của Việt Nam. Vườn Quốc gia Cúc Phương nổi tiếng vì tính đa dạng các loài thực vật. Với trên 2000 loài thực vật bậc cao trong đó có những cây đại thụ như Chò chỉ Parashorea chinensis, Chò ngàn năm Terminalia myriocarpa, Đăng Tetrameles nudiflora, Sấu Dracontomelum duperreanummà bạnh vè của chúng sừng sững như bức tường thành giữa rừng đại ngàn; lại có những cây chuyên sống nhờ trên cây chủ, đến khi lớn lên lại bóp chết cây chủ để vươn lên tầng cao của tán rừng.
Có những dây leo thân gỗ uốn lượn như những con mãng xà chạy dài mấy trăm mét giữa các tầng rừng … tất cả tạo nên một cảnh hoang sơ đầy bí ẩn nhưng vô cùng hùng vĩ mang đặc trưng của rừng mưa nhiệt đới. Đặc biệt, các nhà khoa học đã phát hiện thêm 12 loài thực vật mới cho khoa học trong đó có một chi và loài Lan rất hiếm Vietorchis aurea. Loài này chỉ phân bố tại một vùng rất hẹp tại Cúc Phương.
| |
|
|
| |
Dó dất cúc phương Balanophora cucphuongensis - Ảnh: Nguyễn Anh Tuấn |
|
Động vật:
Cúc Phương là nơi sinh sống của một vài quần thể thú quan trọng về mặt bảo tồn, trong đó có phân loài linh trưởng đang bị đe dọa tuyệt chủng trên toàn cầu ở mức đe dọa rất nguy cấp là Voọc quần đùi trắng Trachypithecus delacouri và loài sẽ bị nguy cấp trên toàn cầu là Cầy vằn Hemigalus owstoni. Thêm vào đó, loài Báo hoa mai Panthera pardus là loài bị đe dọa ở mức quốc gia cũng mới được ghi nhận gần đây Các loài quí hiếm như Báo gấm Neofelis nebulosa, Sơn dương Carpicornis sumatraensis, Cá Niếc hang Silurus cucphuongensis và loài Sóc bụng đỏ đuôi hoe Callosciurus erythraeus. Ngoài ra, hơn 40 loài dơi đã được ghi nhận tại VQG, đặc biệt chỉ trong một hang động đã phát hiện được 17 loài. Đáng tiếc là một số loài thú lớn như Hổ Panthera tigris, Vượn đen má trắng Hylobates leucogenys gần đây đã tuyệt chủng ở VQG Cúc Phương nguyên nhân chính là do sức ép của các hoạt động săn bắn và diện tích của vườn quá nhỏ không đáp ứng được yêu cầu bảo tồn các loài này.
Riêng loài là Voọc quần đùi trắng Trachypithecus delacouri đã từng bị coi là tuyệt trủng cách ngày nay trên 50 năm nhưng vào đầu thập lỷ 90 lại được tái phát hiện tại Cúc Phương. Thế giới côn trùng Cúc Phương lại càng phong phú, đã biết tới 1899 loài và dạng loài thuộc 169 họ, 33 bộ. Có nhiều loài lạ như Bọ que với cơ thể và chân như những chiếc que, chúng có màu xanh lá cây hay màu nâu đất như thân hoặc cành cây, chỉ có thể nhận ra khi chúng khởi động. Về mùa hè có thể thấy nhiều đàn Bướm màu sắc sặc sỡ trên dọc đường đi hay bên các dòng suối can.
Đến nay, đã có 336 loài chim được định loại ở VQG Cúc Phương. Do Vườn quốc gia nằm tại tận cùng phía bắc của vùng chim đặc hữu đất thấp Trung bộ. Nên chỉ có một loài có vùng phân bố giới hạn được ghi nhận tại đây là Khướu mỏ dài Jabouilleia danjoui và đã được công nhận là một trong số các vùng chim quan trọng tại Việt Nam.
Nhiều nhóm sinh vật khác cũng đã được nghiên cứu ở Cúc Phương trong đó có ốc, 111 loài ốc đã được ghi nhận trong một chuyến điều tra gần đây trong đó có 27 loài đặc hữu cho VQG và các khu vực kề cận. Khu hệ cá trong các hang động ngầm cũng đã được nghiên cứu, ít nhất đã có một loài cá được ghi nhận tại VQG là loài đặc hữu đối với vùng núi đá vôi, đó là Cá mèo Cúc Phương Parasilurus cucphuongensis. Loài cá này sau đó cũng đã được ghi nhận
Hoạt động du lịch: Vườn quốc gia Cúc phương đã mở nhiều tuyến du lịch:
Tuyến cây chò ngàn năm - động Thuỷ tiên (thăm những cánh rừng nguyên sinh với những cây cổ thị cao hơn 50m, những cây dây leo, cây chò ngàn năm cao 45m, chu ci 25 m).
Tuyến cây Sấu - sông Bưởi - thác Sông Ngang
Tuyến đỉnh mây bạc
Tuyến động Người xưa
Tuyến hồ Yên Quang - Hang Phò Mã. . .
Đến cúc phương du khách có thể tổ chức cắm trại, ngủ lại nhà sàn trong Vườn,
Các dự án có liên quan: Cúc Phương với quá trình lịch sử lâu dài đã có rất nhiều chương trình nghiên cứu khoa học. Những đề tái khảo sát khu hệ động và thực vật. Đã xây dựng được bản đồ thực vật, sách hướng dẫn về Vườn quốc gia, Danh lục thực vật Cúc Phương. Thông qua dự án giữa Hội động vật Frankfurt (Đức) và động vật quốc tế.
 |
|
Nguồn: Vườn quốc gia Cúc Phương Việt Nam
|
|
|
