| |
CỐT TOÁI BỔ
Drynaria fortunei
(Kuntze ex Mett.) J. Smith, 1857.
Polypodium fortunei
Kuntze ex
Mett.
Họ: Dương xỉ Polypodiaceae
Bộ: Dương xỉ Polypodiales
Đặc điểm nhận dạng:
Dương xỉ sống nhiều
năm, phụ sinh trên đá hay trên thân cây gỗ. Thân rễ hơi dẹt, phân nhánh, mọng
nước; phủ đầy lông dạng vảy nhỏ, màu nâu. Có 2 loại lá: Lá hứng mùn màu nâu, bất
thụ; không cuống; hình trái xoan, gốc hình tim, cỡ 5 - 8 x 3 - 6 cm; mép khía
răng sâu, nhọn, gân nổi rõ. Lá hữu thụ màu xanh; có cuống; phiến xẻ thuỳ sâu
hình lông chim; cỡ 25 - 50 x 8 - 15 cm; cứng; gân phụ nổi rõ; mamg nhiều túi tử
nang, sắp xếp thành hàng, tương đối đều nhau giữa 2 hàng gân lá. Bào tử hình
tròn, màu vàng nhạt.
Sinh học và sinh thái:
Mùa có bào tử tháng 5
- 8. Nhân giống tự nhiên bằng bào tử. Lá non hoặc chồi mọc ra hàng năm vào giữa
mùa xuân. Khi thân rễ bị đứt đoạn, phần còn lại vẫn bám ở giá thể, có khả năng
tái sinh. Cây ưa ẩm, hơi chịu bóng, sống bám trên đá hay thân cây gỗ lớn trong
rừng ẩm thường xanh - nhất là loại hình rừng núi đá vôi.
Phân bố:
Trong nước: ở các tỉnh
miền núi phía Bắc, từ Nghệ An trở ra: Lai Châu (Phong Thổ), Lào Cai (Sapa), Hà
Giang (Quản Bạ, Phong Quang), Cao Bằng (Quảng Hoà, Hà Quảng, Trùng Khánh), Lạng
Sơn (Tràng Định, Bắc Sơn, Chi Lăng, Văn Quan), Hoà Bình (Mai Châu), Hà Tây (Ba
Vì), Vĩnh Phúc (Tam Đảo), Thanh Hoá (Cẩm Thuỷ), Nghệ An (Kỳ Sơn).
Thế giới: Trung Quốc,
Lào.
Giá trị:
Thân rễ là vị thuốc được dùng nhiều trong y học cổ truyền, làm thuốc chữa đau
lưng, đau nhức xương khớp, bệnh về thận. Dùng tươi để bó gãy xương.
Tình trạng:
Mặc dù có phạm vi phân bố tương đối rộng, nhưng đã bị khai thác liên tục từ vài
chục năm trở lại đây. Hiện đã trở nên hiếm rõ rệt, vì thế đã phải sử dụng một số
loài khác thay thế như: Drynaria bonii C. Chr.; Drynaria quercifolia
(L.) J. Smith. Nạn phá rừng làm nương rẫy hay làm hồ chưa nước (Hoà Bình) cũng
góp phần thu hẹp vùng phân bố. Hơn nữa, cây sinh trưởng phát triển chậm.
Phân hạng: EN
A1c,d
Biện pháp bảo vệ:
Loài đã được ghi trong
Sách Đỏ Việt Nam (1996) với cấp đánh giá "bị đe doạ" (Bậc T). Bảo vệ chặt chẽ
các điểm cốt toái bổ ở Vườn quốc gia Tam Đảo, Khu bảo tồn thiên nhiên Trùng
Khánh, Pà Cò - Hang Kia, Phong Quang,... Tạm thời hạn chế khai thác.
Tài liệu dẫn:
Sách đỏ Việt Nam năm 2007 - phần thực vật – trang 536.
|
|
