RAU SẮNG

Melientha suavis Pierre, 1888.

Họ: Rau sắng Opilliaceae

Bộ: Đàn hương Santalales

Đặc điểm nhận dạng:

Cây gỗ nhỏ, cao 3 - 5 m hay hơn. Vỏ cây dày, màu xám nhạt. Cành và lá non màu lục, rủ xuống, mềm, có vị ngọt của mì chính. Lá có phiến hình mác, nhẵn bóng, dày, dài 7 - 12 cm, rộng 3 - 6 cm; gốc và chóp lá tù, gân bên 4 - 5 đôi, không rõ ở hai mặt, mép nguyên; cuống lá dài 1 - 2 mm. Cụm hoa chuỳ hoặc bông kép, dài 13 cm, mọc trên thân và cành già. Hoa hình cầu, cao 2 mm, tạp tính, rất thơm. Đài nhỏ, không có thuỳ rõ. Tràng gồm 4 - 5 phiến hình mác, hợp ở dưới. Nhị 4 - 5, mọc đối với thuỳ tràng và ngắn hơn. Đĩa của hoa đực gồm 4 - 5 tuyến, xen với cánh hoa, nạc, hình nêm. Nhuỵ lép hình trứng, không có núm rõ ràng. Hoa cái có tuyến đĩa hình trứng ngược, dẹt, ngắn hơn bầu. Bầu 1 ô, gần hình cầu, nhỏ, không cuống, đường kính 2 mm; vòi không có núm, hình khối nạc hơi chia thuỳ. Quả hạch, hoá gỗ, hình thuôn hay hình trứng, dài 2,5 cm, đường kính 1,3 - 1,5 cm, màu lục nhạt, nhẵn, vị ngọt, hơi ngứa. Hạt 1, có xơ trắng.

Sinh học và sinh thái:

Mùa hoa tháng 3 - 4, quả chín tháng 6 - 8. Tái sinh bằng hạt và chồi. Mọc vùng rừng núi đá vôi và cả núi đất.

Phân bố:

Trong nước: Lào Cai, Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Bắc Giang, Vĩnh Phúc, Hoà Bình, Hà Tây (Chùa Hương), Ninh Bình, Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Kontum, Gia Lai, Lâm Đồng, Khánh Hoà, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu.

Thế giới: Thái Lan, Lào, Campuchia.

Giá trị:

Nguồn gen độc đáo. Là một trong hai loài của chi Melientha phân bố ở Đông Dương. Lá non nấu canh ăn ngon như có mì chính. Hạt rang ăn. Rễ làm thuốc trị sán.

Tình trạng:

Loài có khu phân bố rộng nhưng bị chia cắt. Bị tác động của con người phá rừng phát nương làm rẫy, làm cho nơi cư trú bị xâm hại. Số lượng cá thể càng ngày càng giảm.

Phân hạng: VU B1+2e.

Biện pháp bảo vệ:

Loài đã được ghi trong Sách Đỏ Việt Nam (1996) với cấp đánh giá "biết không chính xác" (K). Không nên chặt phá cây. Bảo vệ môi trường sinh thái bằng cách hạn chế chặt phá rừng. Trồng bằng hạt và cành.

Tài liệu dẫn: Sách đỏ Việt Nam năm 2007 - phần thực vật – trang 300.