GÁO

Anthocephalus indicus A Rich.

Họ: Cà phê Rubiaceae

Bộ: Long đởm Gentianales

Mô tả:

Cây gỗ cao 20 - 15m, đường kính 80 - 90cm, thân tròn thẳng. Cành non mọc đối, có tiết diện vuông, màu nâu. Vỏ màu xám nâu, nứt dọc. Lá đơn, mọc đối, dài 10 - 25cm, rộng 5 - 10cm, hình bầu dục, hình trái xoan hoặc hình trứng ngược. Đầu nhọn hoặc có mũi, gốc tròn hoặc thuôn dần, gân bên 8 - 15 đôi. Cuống lá dài 2 - 3cm. Lá kèm hình ngọn giáo, dài 1,2cm, sớm rụng. Lá có mùi thơm.

Hoa lưỡng tính mọc thành cụm, hình cầu ở đầu cành, đường kính 2,5 - 5cm. Hoa màu vàng da cam. Đài hợp ở gốc thành ống, trên chia 5 thùy hình dải, đầu tù. Cánh tràng 5 hình dải, dưới hợp thành ống. Nhị 5 đính trên ống tràng, chỉ nhị ngắn, bao phấn hình bầu dục. Bầu 2 - 4 ô, nhiều noãn đính ở phía đáy bầu.

Quả dài 5mm, rộng 1mm đính trên đế mập. Hạt màu đen nhạt, có cạnh.

Phân bố:

Thế giới: Lào, Campuchia, Thái Lan, ấn Độ, Inđônêxia...

Việt Nam cây mọc ở các tỉnh miền trung du và miền núi như Lào Cai, Yên Bái, Hà Giang, Tuyên Quang, Vĩnh Phú, Hà Tây, Hoà Bình, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh...

Sinh thái:

Cây ưa sáng, sinh trưởng nhanh, ưa đất tốt, tầng dày, màu mỡ, ẩm, tái sinh hạt rất mạnh ở nơi có đấy đủ ánh sáng. Hoa tháng 8 - 10. Quả tháng 10 - 11.

Công dụng:

Gỗ màu trắng hơi vàng, thớ mịn, mềm, tỷ trọng 0,479. Lực kéo ngang thớ 22kg/cm2, lưc nén dọc thớ 363kg/cm2, oằn 812kg/cm2, hệ số co rút 0,32. Dùng để trạm trổ, khắc tiện, làm guốc, làm diêm...

Tài liệu dẫn: Cây gỗ kinh tế - Trần Hợp, Nguyễn Bội Quỳnh - trang 654.