SAO LA

Pseudoryx nghetinhensis Vu Van Dung et all, 1993

Họ: Trâu bò Bovidae

Bộ: Ngón chẵn Artiodactyla

Đặc điểm nhận dạng:

Thân cỡ lớn, thân dài tới 1,3 - 1,5m, trọng lượng: 80 - 120kg. Đầu mầu nâu sẫm có những vạch trắng hoặc đen nhạt. Mặt nâu sẫm hay nâu đỏ nhạt, cả đực và cái đều có các sọc trắng ở trên và dưới mắt, nhiều vạch trắng ở cằm và cổ. Mặt sau tai mầu nâu, mặt trước tai mầu trắng nhạt, chóp tai có túm lông dài mầu trắng. Phần lưng mầu nâu hai bên sườn có vạch trắng nhạt phân cách lưng với các chân mầu đen nhạt. Bộ lông mềm mượt có các vòng xoáy ở giữa mũi, hai bên cổ và hai vai. Ngay trên móng guốc có vòng trắng ở cả 4 chân. Cả đực và cái đều có sừng. Sừng dài, gần như thẳng, không phân nhánh, mút sừng nhọn, nhẵn bóng, lõi sừng kéo dài tới mút sừng.

Sinh học, sinh thái:

Thức ăn chủ yếu là cỏ, lá cây rừng. Theo Đỗ Tước, Sao la non 7 - 8 tháng tuổi đã sử dụng 58 loài thực vật làm thức ăn. Về sinh sản của loài thú này còn ít được nghiên cứu. Nơi sinh sống là rừng nhiệt đới lá rộng thường xanh, rừng nguyên sinh hoặc đã bị khai thác nhẹ. Nơi ở và kiếm ăn thường là những nơi có nhiều lèn đá lởm chởm gần các sông suối ở độ cao 200 - 600m so với mặt biển và xa khu dân cư. Tập tính sinh sống của chúng còn chưa được nghiên cứu.

Phân bố:

Trong nước: Nghệ An, Hà Tĩnh (Vườn quốc gia Vụ Quang), Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế (Vườn quốc gia Bạch Mã).

Thế giới: Lào.

Giá trị:

Loài thú mới phát hiện lần đầu tiên ở Việt Nam thuộc họ: Trâu bò Bovidae. Chúng thích nghi với các vùng rừng núi cao, là đối tượng phục vụ cho du lịch sinh thái.

Tình trạng:

Vùng phân bố hạn hẹp, số lượng không nhiều, vẫn bị săn bắn và bẫy bắt, vùng sinh sống bị xâm hại và ngày càng thu hẹp do phá rừng làm nương rẫy ven các suối trong rừng. Vùng phân bố bị chia cắt từng khu vực nhỏ, đang đứng trước nguy cơ bị giảm số lượng nhiều.

Phân hạng: EN A1c,d B1 + 2a,b C1 +2a.

Biện pháp bảo vệ:

Đã được đưa vào Sách đỏ Việt Nam và danh lục đỏ IUCN (1996), Nghị định 48/2002/ NĐ-CP của Chính phủ cấm săn bắn bẫy bắt và buôn bán. Những vùng có Sao la đang sinh sống đã được xây dựng vườn quốc gia và các khu bảo tồn thiên nhiên, nhưng cũng cần xây dựng thêm khu bảo tồn Sao la ở A lưới (Thừa Thiên - Huế).

Tài liệu dẫn: Sách đỏ Việt Nam - phần động vật – trang 31.