TUNG

Tetrameles nudiflora R. Br.

Họ: Đăng Datiscaceae

Bộ: Thu hải đường Begoniales

Đặc điểm nhận dạng

Cây gỗ lớn, rụng lá, cao hơn 40m với đường kính thân đến 1m hay hơn nữa, rễ có bạnh vè phát triển; vỏ thân màu xám, trắng. Lá có phiến hình trứng - tròn, dài 12 - 15cm, rộng 10 - 13cm, gốc hình tim, đầu có đuôi nhọn ngắn, khi non có lông ở cả hai mặt, khi già trở nên gần nhẵn, có 4 - 6 gân mọc từ gốc cùng với gân chính và 4 đôi gân bậc hai khác; cuống lá dài 5 - 12cm; sẹo lá gần tròn. Hoa đơn tính, khác gốc, xuất hiện trước khi ra lá mới. Cụm hoa có lông. Cụm hoa đực dạng hoa chùm; hoa đực có 4 thùy đài ngắn, không có cánh hoa và có 4 nhị. Cụm hoa cái dạng chùy dài; hoa cái có ống đài hình trứng, ở trên đầu có 4 răng ngắn, không có cánh hoa; bầu có 4 vòi ngắn, ở đầu không chẻ. Quả khô tự mở ở đầu, hình trứng. Hạt rất nhiều, nhỏ, dẹt.

Sinh học, sinh thái:

Sống ở những khu vực đất thấp trong rừng thường xanh, nơi có độ cao không quá 500 - 700m. Mùa quả chín tháng 3. Tái sinh bằng hạt, mọc rải rác trong rừng mưa nhiệt đới nửa rụng lá mưa mùa, trên đất đỏ bazan.

Phân bố:

Việt Nam: Ninh Bình (Cúc Phương). Đắc Lắc (Buôn Ma Thuột, Krông Ana. Krông Pách), Lâm Đồng (chân đèo Bảo Lộc), Đồng Nai (Tân Phú: Định Quán), Bà Rịa - Vũng Tàu (Vườn quốc gia Côn Đảo).

Thế giới: Xrilanca, Mianma, Inđônêxia, Ấn Độ.

Giá trị:

Nguồn gen độc đáo. Loài duy nhất của chi Tetrameles. Gỗ mềrn, dùng trong xây dựng và đóng đồ dùng gia đình; vỏ thân dùng làm thuốc nhuận tràng.

Tình trạng:

Biết không chính xác. Trước đây gặp khá nhiều, nhưng số lượng cá thể trong những năm gần đây bị giảm sút rất nhanh chóng vì bị chặt lấy gỗ và đặc biệt môi trường sống là rừng trên đất đỏ bazan bị phá hủy để trồng cây công nghiệp. Có thể bị tuyệt chủng.

Đề nghị biện pháp bảo vệ:

Bảo vệ nguyên vẹn trong tự nhiên ở một số khu rừng cấm và nghiên cứu đưa trồng làm cây lấy gỗ.

Tài liệu dẫn: Sách đỏ Việt Nam năm 2000 - trang 279.