HƯƠNG BÀI

Dianella ensifolia (L.) DC

Họ: Tóc tiên Convallariaceae

Bộ: Măng tây Asparagales

Đặc điểm nhận dạng: 

Cây thảo sống lâu năm cao tới 1 - 2m, và có thân rễ nằm ngang. Lá hẹp hình dải dài tới 0,7m, rộng độ 3cm, không có cuống, cái thì mọc từ rễ, có cái mọc trên thân, xếp hai dây, các lá trên có dạng lá bắc và có kích thước nhỏ hơn. Cụm hoa chuỳ gồm nhiều xim ngắn mang nhiều hoa mọc gần nhau cuống hoa có thể dài tới 1cm. Hoa màu trắng, vàng hay tim tím, bao hoa có 6 mảnh; nhị 6; bầu 3 ô. Quả nang màu lam hay màu tím sẫm, hình cầu, nhẵn, to cỡ 1cm; mỗi ô của quả chín chứa 1 - 3 hạt tròn. Ra hoa vào mùa hè. 

Sinh học, sinh thái:

Thường gặp mọc hoang trong các khu rừng ven suối, trên đất trồng, các savan có từ bình nguyên đến cao nguyên. Cây ưa bóng, ưa ẩm và ưa đất tốt. Thường tái sinh chồi là chủ yếu và ít thấy tái sinh hạt.

Phân bố:

Mọc ở hầu khắp các vùng nhiệt đới Á châu và Úc châu như ở Ấn Độ, Trung Quốc, Việt Nam. Ở nước ta cây mọc trong rừng và được trồng ở một số nơi từ bình nguyên đến cao nguyên như (Phú Thọ, Thái Bình, Thanh Hoá, Nghệ An) để lấy rễ làm hương liệu làm hương.

Công dụng: 

Rễ phơi khô trộn với nhiều vị có hương thơm khác như Hồi, Quế chỉ và bã Mía để làm hương thắp. Cây có độc, người dân dùng rễ tươi giã vắt lấy nước trộn vào gạo; gạo này đem phơi khô, rang thơm làm thuốc bả chuột; có khi người ta dùng dịch chiết từ thân và lá trộn với cơm; sao thơm hoặc phơi khô. Ở Trung quốc, rễ cây được dùng chữa mụn nhọt sưng lở ghẻ ngứa, lâm ba kết hạch, hoàng đản, đau bụng, phong thấp tê đau; thân lá cũng được dùng làm thuốc diệt chuột.

Tài liệu dẫn: Cây có có ích Trần Hợp - Võ Văn Chi - Trang 324.