LAN HÀI VÀNG
LAN HÀI VÀNG
Paphiopedilum villosum
(Lindl.) Stein, 1892
Cypripedium
villosum
Lindl., 1854
Cordula
villosa
(Lindl.) Rolfe, 1912
Họ: Phong lan Orchidaceae
Bộ: Phong lan Orchidales
Đặc điểm nhận
dạng:
Cỏ lâu năm, có 4
- 5 lá mọc chụm. Lá hình dải, cỡ 14 - 42 x 2,5 - 4 cm, màu lục ở mặt trên, lục
nhạt ở mặt dưới, với nhiều chấm màu nâu tía ở gốc. Cụm hoa có cuống dài 7 - 24
cm, mang 1 hoa. Lá bắc cỡ 3,7 - 6,5 x 3 - 3,8 cm, nhẵn. Hoa rộng 7,5 - 13,5 cm,
có lông trắng ngắn ở mặt ngoài lá đài; lá đài gần trục hoa màu trắng, ở gần giữa
màu lục và ở chính giữa là màu đỏ thẫm, hình trứng ngược, cỡ 4,5 - 7 x 3 - 4,6
cm; lá đài kia màu lục nhạt, hình trứng ngược, cỡ 3,8
- 7,6 x 1,8 - 2,6 cm; cánh hoa bóng, màu đỏ nâu với dải giữa màu đỏ thẫm
và gốc vàng - nâu, thường hình thìa, cỡ 4,7 -
8,6 x 2,5 - 4,6 cm, có lông ria (mép) và lông màu tía ở gốc; môi màu đỏ với mạng
gân màu đỏ thẫm, cỡ 4 - 6,8 x 3 - 3,8 cm; nhị lép màu
vàng, hình tim ngược, cỡ 1,6 x 1,4 cm, có
lông cứng; bầu dài 3 - 6 cm, phủ lông dày đặc.
Sinh học,
sinh thái:
Mùa hoa tháng 4 -
6. Mọc dưới tán rừng nguyên sinh rậm thường xanh nhiệt đới mưa mùa cây lá rộng
hay hỗn giao với cây lá kim trên núi đá granit, ở độ cao 1.100 - 2.000 m, bám
thành bụi nhỏ rất rải rác trên thân và cành cây gỗ, đôi khi cả trên các tảng đá
ở sườn núi.
Phân bố:
Trong nước: Gia
Lai (núi Chư Pah), Lâm Đồng (Lạc Dương: núi Bì Đúp), Khánh Hoà (Hòn Giao).
Nước ngoài: Ấn
Độ, Trung Quốc, Mianma, Thái Lan, Lào.
Giá trị:
Loài cây làm cảnh
quý vì hoa có màu sặc sỡ, đẹp, hiếm và sống bám.
Tình trạng:
Loài vốn có khu
phân bố hẹp, nơi cư trú lại bị chia cắt rải rác và có số lượng cá thể ít ỏi lại
bị thu hái đến kiệt quệ để bán trồng làm cảnh ở trong nước và xuất khẩu lậu qua
biên giới nên đang bị tuyệt chủng. Hiện nay các cá thể còn sót lại rất rải rác ở
trên các cành cây cao hay tầng đã bị che khuất cũng có số phận rất mong manh do
môi trường sống là rừng bị chặt và đốt và do vẫn tiếp tục bị tận thu.
Phân hạng:
EN B1+2b,c,e.
Biện pháp bảo
vệ:
Đã
liệt kê vào Phụ lục 1 của công ước CITES và Danh mục Thực vật rừng, Động vật
rừng nguy cấp, quý hiếm (nhóm 1) của Nghị định số 32/2006/NĐ - CP ngày 30/3/2006
của Chính phủ để nghiêm cấm khai thác, sử dụng vì mục đích thương mại. Bảo
vệ phần quần thể nhỏ nhoi còn sót lại ở Khu bảo tồn thiên nhiên Bì Đúp. Cần nhân
rộng việc gieo ươm để vừa tạo nguồn cây làm cảnh đồng thời bảo vệ nguồn gen.
Tài liệu dẫn: Sách
đỏ Việt Nam 2007 - phần thực vật - trang 470.