ĐỖ TRỌNG TÍA

Euonymus chinensis Lindl., 1826

Evonymus nitida Benth., 1842

Euonymus uniflorus H.Lév. & Vaniot, 1904

Họ: Dây gối Celastraceae

Bộ: Dây gối Celastrales

Đặc điểm nhận dạng:

Cây gỗ nhỏ hay bụi, cao 3-8 m, đường kính cỡ 25 cm, vỏ màu xám; cành non gần như vuông. Lá mọc đối, hình trứng ngược hoặc gần hình trái xoan, cỡ 7-10 x 3-4 cm, mép gần nguyên, chóp lá thành mũi ngắn, gốc lá hình nêm; cuống lá dài 5-8 mm. Cụm hoa dạng xim tán phân nhánh 1-2 lần. Hoa mẫu 4, màu xanh nhạt, đường kính gần 1 cm; đĩa hoa nạc. Nhị có chỉ nhị ngắn. Quả nang, gần hình cầu hoặc hình trứng ngược, có 4 cạnh dạng cánh, đường kính khoảng 1 cm, mỗi ô có 1-2 hạt. Vỏ hạt màu hồng.

Sinh học, sinh thái:

Ra hoa tháng 5-7, có quả tháng 8-9, tái sinh bằng chồi hoặc bằng hạt. Cây ưa sáng, mọc rải rác trong rừng rậm nhiệt đới thường xanh mưa mùa ẩm, ở độ cao khoảng 1000 m.

Phân bố:

Trong nước: Ninh Bình, Quảng Bình (Tuyên Hoá), Thừa Thiên-Huế (Bạch Mã), Đà Nẵng (Bà Nà), Đắk Lắk (Đắk Mil: Nam Đà), Khánh Hoà (Ninh Hoà), Ninh Thuận (Cà Ná).

Nước ngoài: Trung Quốc, Lào.

Giá trị:

Theo kinh nghiệm dân gian, vỏ thân và vỏ cành được dùng làm thuốc thay thế vị Đỗ trọng bắc.

Tình trạng:

Loài tuy có vùng phân bố không hẹp, nhưng nơi cư trú ở nhiều điểm như Tuyên Hoá, Nam Đà, Ninh Hoà và Cà Ná rừng đã bị chặt phá nghiêm trọng.

Phân hạng: EN A1b,c,d.

Biện pháp bảo vệ:

Loài đã được ghi trong Sách Đỏ Việt Nam (1996) với cấp đánh giá "bị đe doạ" (Bậc T). Không chặt phá những cây trưởng thành còn sót lại ở các điểm phân bố, nhất là ở Bạch Mã, Bà Nà.

Tài liệu dẫn: Sách đỏ Việt Nam 2007 - phần thực vật - trang 156.