XÀ CỪ
XÀ CỪ
Khaya
senegalensis
(Desr.) A.Juss., 1831
Swietenia senegalensis
Desr., 1792
Họ: Xoan Meliaceae
Bộ: Cam Rutales
Đặc điểm nhận dạng:
Cây gỗ lớn cao 20 - 30 m, đường kính 80 -
100 cm, chia cành sớm. Khi non vỏ nhẵn, màu xám, khi già bong từng mảnh nhỏ;
lá kép lông chim
một lần, mọc cách. Các lá chét hình thuẫn, mép nguyên. Hoa nhỏ, màu
vàng xếp thành chùm ở nách lá phía đấu cành. Hoa mẫu 4, ống nhị hình tròn, 8 bao
phấn dính phía trong ống nhị, vòi
nhụy
dài, đầu nhụy hình đĩa;
quả nang hình cầu, vỏ hóa gỗ. Khi chín nứt
thành 4 mảnh. Hạt tròn, dẹt có cánh mỏng bao quanh.
Sinh thái:
Cây ưa sáng,
sinh trưởng nhanh, dễ trồng, hạt
nảy mầm khỏe, cây tái sinh chồi mạnh, ưa với
nhiều loại đất khác nhau. Hoa tháng 4 - 5. Quả chín tháng 10.
Phân bố:
Trong nước: Cây có
nguồn gốc từ Châu Phi, nay được trồng khá phổ
biến ở các tỉnh nước ta (chủ yếu ở các thành phố).
Nước ngoài: Bénin, Burkina, Cameroon, Cộng
hòa Trung Phi, Tchad, Gabon, Gambia, Guinea, Guinea-Bissau, Bờ Biển Ngà, Mali,
Mauritania, Niger, Nigeria, Senegal, Sierra Leone, Sudan, Togo, Uganda.
Công dụng:
Gỗ có lõi màu đỏ nhạt, dác màu nâu đỏ nhạt,
gỗ rẵn, thớ xoắn, đễ nứt nẻ, conh vênh. Tỷ trọng 0,710. Lực kéo ngang thớ 24
kg/cm2, lưc nén dọc thớ 456 kg/cm2, oằn 1,170 kg/cm2.
Gỗ dùng trong xây dựng, đóng tàu thuyền và các đồ mộc thô dày.
Tài liệu dẫn:
Cây gỗ kinh tế - Trần Hợp, Nguyễn Bội Quỳnh - trang 518.
