BÁCH BỘ NAM

Stemona cochinchinensis Gagnep. 1934.

Họ: Bách bộ Stemonaceae

Bộ: Củ nâu Dioscoreales

 Đặc điểm nhận dạng:

Cây nhỏ, mọc đứng; thân cứng, cao 15 - 30 cm; đôi khi phân nhánh. Rễ củ mọc thành chùm (3 - 5), nạc, màu trắng ngà. Lá mọc so le; cuống dài 3 - 5 cm; phiến lá hình trứng hoặc gần giống hình tam giác; hơi hình tim ở gốc, 4 - 7 x 2 - 4,5 cm; gân 9, lồi ở mặt dưới. Cụm hoa ở nách lá, có cuống dài 3 - 5 mm. Bao hoa 4 mảnh; 2 cái ngoài hình mác nhọn, dài 8mm, có 5 gân; 2 cái trong hơi nhọn, có 5 gân. Nhị 4, giống nhau và bằng nhau, dài 6,5 mm; chỉ nhị dài 1,5 mm; bao phấn dài 2mm. Bầu hình nón. Noãn 2, thẳng. Quả nang, khi chín nứt thành 2 mảnh.

Sinh học và sinh thái:

Mùa hoa tháng 3 - 4; quả tháng 4 - 7(8). Nhân giống tự nhiên chủ yếu từ hạt. Sau khi bị chặt phá, phần còn lại dưới mặt đất vẫn có khả năng tái sinh. Cây ưa ẩm, ưa sáng, chịu được bóng. Thường mọc rải rác ven rừng núi đá, ẩm, ở độ cao đến 600 m.

Phân bố:

Trong nước: Lạng Sơn (Hữu Lũng), Khánh Hoà (Diên Khánh: Khánh Vinh), Đồng Nai (Biên Hoà: Bao Chian).

Thế giới: Chưa biết.

Giá trị:

Loài đặc hữu và nguồn gen hiếm đối với Việt Nam. Rễ củ được dùng làm thuốc ho và tẩy giun kim.

Tình trạng:

Môi trường sống thường xuyên bị xâm hại, do nạn phá rừng làm nương rẫy. Điểm phân bố ở Hữu Lũng (Lạng Sơn) có thể không còn.

Phân hạng: VU B1+2b,c

Biện pháp bảo vệ:

Loài đã được ghi trong Sách Đỏ Việt Nam (1996) với cấp đánh giá "hiếm" (Bậc R). Cần điều tra xác định điểm phân bố còn sót lại, để có Biện pháp bảo vệ. Thu thập, nghiên cứu trồng - bảo tồn ngoại vi (Ex situ) ở vườn thực vật.

Tài liệu dẫn: Sách đỏ Việt Nam năm 2007 - phần thực vật – trang 482.