HOÀNG LIÊN BA GAI

Berberis wallichiana DC. 1824

Berberis atroviridis Steud., 1840

Berberis macrophylla Lindl., 1850

Berberis poluninii Ahrendt, 1961

Berberis atrovirens Wall. ex G.Don, 1831

Họ: Hoàng mộc Berberidaceae

Bộ: Mao lương Ranunculales

Đặc điểm nhận dạng:

Cây bụi, cao 2 - 3 m. Gỗ thân và rễ có màu vàng đậm, phân cành dài; cành vươn có lóng dài; có gai chia 3 nhánh, mọc dưới các túm lá. Lá mọc vòng (2) 3 - 5 cái, gần như không cuống; phiến lá hình thuôn dài, 3,5 - 10 x 1,5 - 2 cm, cứng, bóng ở mặt trên, mép khía răng cưa đều, nhọn sắc. Hoa nhiều, gồm 6 - 20 cái mọc giữa các túm lá. Hoa nhỏ, có cuống dài 1,5 - 2 cm, hoa màu vàng chanh; tổng bao 3, nhỏ, hình trứng. Đài 6, xếp 2 vòng; cánh hoa 6, hình thìa, có kích thước bằng nhau và dài hơn đài, mỗi cánh hoa có 2 tuyến nhầy. Noãn 1 (2). ủa thuôn, dài 0,6 - 0,7 cm; đầu nhuỵ tồn tại rõ, màu nâu đỏ khi chín màu tín đen. Hạt 1, gần hình trụ, màu nâu nhạt.

Sinh học và sinh thái:

Mùa hoa tháng 3 - 4, quả tháng 4 - 10 (11 hoặc 12). Khối lượng 1.000 hạt: 21,20 gam; tỷ lệ nảy mầm khi gieo 31,2%; thời gian nảy mầm từ 23 - 65 ngày. Cây con mọc từ hạt trong tự nhiên quan sát được vào tháng 4 và 5. Có khả năng tái sinh sau khi bị chặt phát. Cây ưa ẩm, chịu bóng khi còn nhỏ, sau ưa sáng; thích nghi với vùng có khí hậu á nhiệt đới núi cao. Thường mọc rải rác ở rừng cây bụi leo núi đá vôi, ở độ cao 1500 - 1600 m.

Phân bố:

Trong nước: Lào Cai (Sapa: núi Hàm Rồng; Bát Xát, Vườn quốc gia Hòang Liên).

Nước ngoài: Ấn Độ, Nepal, Trung Quốc, Myanma.

Giá trị:

Nguồn gen quý hiếm đối với Việt Nam. Trong rễ và thân có chứa berberin (3%); dùng làm thuốc chống nhiễm khuẩn đường tiêu hoá, chữa ỉa chảy, kiết lỵ và đau mắt đỏ.

Tình trạng: