GAI ME

Azima sarmentosa (Blume) Benth. & Hook. f. 1876.

Actegeton sarmentosus Blume, 1827

Monetia sarmentosa Baill., 1870

Salvadora madurensis Decne., 1844

Họ: Thứ mạt Salvadoraceae

Dây gối Celastrales

Đặc điểm nhận dạng:

Cây bụi hoặc gỗ nhỏ, có gai rất nhọn, gai dài tới 1,5 - 1,8 cm. Cành gần hình 4 cạnh. Lá mọc đối, hình bầu dục rộng, đôi khi gần tròn, cỡ 3,5 - 4 x 2,5 - 4 cm, chóp lá thầnh mũi nhọn, gốc lá tù, mép nguyên; gân bên 5 đôi. Lá kèm rất nhỏ, sớm rụng. Cụm hoa chuỳ ở nách lá và đỉnh cành, dài 2 - 5 cm. Hoa nhỏ, dài và rộng 3 mm, đơn tính, màu trắng. Hoa đực có 4 lá đài rời, hình thuôn, dài 2,5 mm. Nhị 4; bao phấn hình bầu dục; bầu thoái hoá. Hoa cái có đài hợp ở dưới, phía trên xẻ thành 4 thuỳ, có 4 nhị lép với bao phấn bất thụ hình mũi tên; bầu hình cầu, 4 ô, vòi ngắn, có 2 đầu nhụy. Quả mọng, đường kính 6 mm, màu trắng, có cuống, chứa 2 - 3 hạt.

Sinh học, sinh thái:

Mọc rải rác ở vùng ven biển và các đảo gần bờ. Cây ưa sáng, có khả năng chịu hạn rất tốt. Tái sinh chồi mạnh, tái sinh hạt kém. Mùa hoa tháng 8 - 11.

Phân bố:

Trong nước: Ninh Thuận (Phan Rang), Bình Thuận (Phan Thiết), Bà Rịa - Vũng Tàu, Long An (Cần Giuộc), Bến Tre (Ba Tri, Thạnh Phú), Bạc Liêu.

Thế giới: Campuchia, Hải Nam, Jawa, Lào, Đảo Sunda, Myanmar, New Guinea, Philippines, Sulawesi, Thái Lan.

Giá trị:

Là đại diện duy nhất của chi Azima cũng như của họ Salvadoraceae ở Việt Nam. Quả ăn được. Rễ dùng chữa phong thấp, nhức mỏi; lá giã đắp chữa mụn nhọt.

Tình trạng:

Nhiều điểm phân bố như Phan Rang (Ninh Thuận), Phan Thiết (Bình Thuận), Cần Giuộc (Long An), Ba Tri (Bến Tre) đều đã bị xâm hại nặng nề; bị khai thác để làm thuốc.

Phân hạng: EN A1c,d.

Biện pháp bảo vệ:

Loài đã được ghi trong Sách Đỏ Việt Nam (1996) với cấp đánh giá "hiếm" (Bậc R). Không chặt phá những cây trưởng thành còn sót lại ở các điểm phân bố.

Tài liệu dẫn: Sách đỏ Việt Nam 2007 - phần thực vật - trang 328.