CHÒ ĐÃI

Annamocarya sinensis (Dode) J. Leroy, 1950

Carya sinensis Dode, 1912

Juglans indochinensis A. Chev., 1941

Rhamphocarya integrifoliata Kuang, 1941

Annamocarya indochinensis (A. Chev.) J. Leroy, 1955

Họ: Hồ đào Juglandaceae

Bộ: Hồ đào Juglandales

Đặc điểm nhận dạng:

Cây gỗ lớn, có bạnh gốc to, rụng lá trong mùa khô, cao 25 - 30(35) m, đường kính 60 - 100 cm. Lá kép 1 lần lông chim lẻ, dài 30 - 40 cm; lá chét 7 - 9, gần chất da; những chiếc phía trên khá to, hình bầu dục dài hoặc hình mác - bầu dục, cỡ 12 - 15 x 4 - 5 cm; những chiếc dưới nhỏ hơn, thường hình trứng; cuống lá chét dài 3 - 5 mm. Cụm hoa đực hình đuôi sóc, dài 13 - 15 cm, rủ xuống, thường chụm 5 - 7 thành một bó, mọc ở nách lá. Cụm hoa cái là bông ở đầu cành, đứng thẳng. Hoa cái 3 - 5 trong mỗi cụm hoa. Quả hình cầu hay hình trứng, dài 6 - 8 cm, đường kính 5 - 6 cm, vỏ quả ngoài dày, hoá gỗ, thường nứt thành 6 - 9 mảnh.

Sinh học, sinh thái:

Ra hoa tháng 4 - 5, có quả tháng 8 - 9. Mọc rải rác trong rừng nguyên sinh thường xanh, vùng núi đá vôi, thường dựa suối hoặc trong thung lũng, ở độ cao 400 - 1000 m. Cây tái sinh chủ yếu bằng hạt.

Phân bố:

Trong nước: Lai Châu (Phou Nhou), Vĩnh Phúc (Tam Đảo), Hải Phòng (Cát Bà), Ninh Bình (Cúc Phương), Thanh Hoá (Lang Chánh, Lũng Vân)

Nước ngoài: Trung Quốc (Vân Nam, Quảng Tây).

Giá trị:

Gỗ tốt, có thể dùng trong xây dựng, đóng đồ gia dụng. Hạt ép lấy dầu béo. Vỏ quả chế than hoạt tính.

Tình trạng:

Loài có khu phân bố chia cắt; ở các điểm thuộc Lai Châu và Thanh Hoá rừng đã bị khai thác nặng nề. Bản thân loài cũng bị khai thác lấy gỗ.

Phân hạng: EN B1+2c,d,e.

Biện pháp bảo vệ:

Loài đã được ghi trong Sách Đỏ Việt Nam (1996) với cấp đánh giá "sẽ nguy cấp" (Bậc V). Không chặt đốn những cây trưởng thành còn sót lại ở các điểm phân bố, nhất là ở Tam Đảo, Cát Bà, Cúc Phương. Có thể tìm nguồn giống mang về trồng tại Trạm Đa dạng sinh học Mê Linh (Vĩnh Phúc).